Emici Böcekler

Yaşayışı Yaprakbitleri Yaşayışlarına göre ikiye ayrılırlar. Tek konukçulu türler, bunlar parthenogenetik ve eşeysel dönemlerini aynı bitki türü veya komşu bitki türlerinde tamamlar. Lahana yaprakbitinde olduğu gibi. İki konukçulu türler, tüm dönemlerini iki ayrı konukçu veya iki ayrı grup konukçu bitkilerde geçirirler Şeftali yaprak bitinde olduğu gibi. Primer konukçuda kışı soğuk geçen yerlerde kışı yumurta halinde geçirirler. Myzus persicae şeftalide kışı yumurta halinde geçirir, havaların ısınmaya başlaması ile yumurtadan çıkan nimfler yeni sürgünlere ve taze yapraklara gider, beslenirler. Döllemesiz olarak çoğalırlar. Canlı doğururlar, kanatlı ve kanatsız olurlar. İkinci ve üçüncü döllerden meydana gelen kanatlı formlar, bulundukları pirimer konukçuyu terk edip patates, lahana gibi sekonder konukçulara giderler. Burada partenogenetik olarak canlı doğururlar. Yaz boyu çoğalırlar. Bir kısmı da başka primer konukçu bitkilere uçar orada döllemesiz olarak çoğalırlar. Kışı şiddetli geçen bölgelerde sonbaharda kanatlı erkek ve dişiler oluşur. Çiftleşirler, primer konukçuya gidip döllemeli yumurtalarını bırakırlar. Kışı ılık geçen bölgelerde lahana, ıspanak gibi sekonder konukçularda partenogenetik olarak çoğalırlar. Mecburi kışlamaya gerek duymazlar. Yaprak bitleri bölgelere ve türlere göre yılda 10-16 döl verirler. Yaprak pireleri (Empoasca spp.) Kışı bitki artıkları arasında yumurta, nimf ve ergin olarak geçirirler. Erginler Mayıs-Haziran aylarında sebze yapraklarında görülmeye başlar. Dişiler yumurtalarını yaprak sapı veya kalın damarın epidermesi içine bırakırlar. Bir dişi ömrü boyunca 200 ila 300 adet yumurta, bırakır. Dişi, yumurtalarını tek tek ovipozitörü ile epidermis içine gömer. Yumurtalar, küçük ince elips şekilli beyaz renklidir. Yumurtalar gözle zor fark edilirler. Özsu emerek beslenirler. Dört gömlek değiştirdikten sonra ergin olurlar. Her gömlek değiştirmeden sonra gelişmeleri artar. Renkleri koyulaşır ve aktif hale geçerler. Nimf dönemi iklim şartlarına göre 15-20 gündür. Son gömlek değiştirmeden sonra kanatlı ergin olurlar. Yılda 3-5 döl verirler. Thripsler Thirpslerin yaşayışları birbirine benzer. Örnek olarak soğan thripsi çoğunlukla kışı ergin halde bitki artıkları arasında, kuytu yerlerde ve toprakta geçirir. Sıcak bölgelerde mecburi kışlama olmadan üremelerine devam ederler. Adana ve Ege bölgesinde Şubat ayından itibaren erginler tarlalarda görülmeye başlar. Marmara bölgesinde nisan başından itibaren kışlaklarını terk edip sebze fidelerine geçerler. Yumurtalarını sebze yapraklarına tek tek bırakırlar. Yumurtalar genellikle bir hafta içinde açılır. Nimf iki kere gömlek değiştirir, pupa olmak için 5 cm toprak altına girer pupa olur. Nimfler hava şartlarına göre 18-34 günde gelişmelerini tamamlayıp ergin olurlar. Dişiler bitkiye döner ve yeni döller vermek için bitki sapına yakın epidermis altına yumurtalarını bırakır. Bölgelere göre yılda 4-6 döl verirler. Emici böcekler seralarda mevsim boyunca yaşamlarını sürdürürler. Zarar şekli, ekonomik önemi ve yayılışı Yaprakbitleri Beslenme mevsiminde bitki özsuyunu emerek bitkiyi zayıflatır ve kurutur. Bitki-lerue gelişme durur, ürünün verim ve kalitesi bozulur. Beslenmeleri sırasında salgıladıkları zehirli veya uyarıcı bileşikler ile bitkilerin gelişmesine engel olurlar. Yapraklarda kuruma, bükülme olur, köklerde anormallikler görülür. Virüs hastalıklarını taşımak ve enfekte etmek suretiyle büyük zararlara neden olurlar. Örneğin M. persicae 50 değişik virüs’ün vektörüdür. Yaprak bitleri salgıladıkları tatlı maddelerle bitki yüzeyini örterek özümleme ve solunuma engel oldukları gibi bu tatlı maddelerde bazı mantarlar gelişerek karaballık (Fumajin) denen bir hastalığa neden olurlar. Yaprak pireleri ( Empoasca spp.) Bitki özsuyunu emer. Emgi neticesinde yapraklarda beyazımsı sarımsı, daha ileri devrede kahverengi lekeler meydana gelir. Bitki zayıflar ve büyüme yavaşlar. Emgi esnasında salgıladıkları zehirli salgılardan hücrelerde ölme ve şekil bozuklukları görülür. Yaprak kenarları dıştan içe doğru kıvrılır. Hatta tamamen kuruyabilir. Asıl büyük zararı ise virüs taşımalarıdır. Virüs hastalığının süratle yayılmasına sebep olurlar. Örneğin; Empoasca devastans D.S. Patlıcan küçük yapraklılık mikoplazma hastalığının ( Eggplantlittle leaf), E. papayae Oman., Papaya buncky top mikoplazma hastalığının vektörüdür. Euphorbia mozaik virüsü (Bean Common Mosaic) ve Fasulye sarı mozaik virüsü (Bean Double Mozaik v.), domates tepe sarılığı virüsü (Tomato Yellow Top) gibi birçok virüsün vektörüdürler. Thripsler Nimf ve erginler özsuyu emerek beslenirler. Böcek yoğunluğunun fazla olduğu yerlerde yaprakların üst kısmında yanıklar meydana gelir. Önce yaprak uçları tahrip edilir ve deformasyona uğrar. Zamanla yaprak solar, bükülür ve beyazımsı bir hal alır. Buna halk arasında Ak damar hastalığı denilir. Tütünde önemlidir. Kaliteyi bozar. Zarar kendini birden bire göstermeye başlar. Populasyonu fazla olan yerlerde soğan tarlaları kuraklıktan dolayı kurumuş veya porsumuş gibi bir manzara görünümündedir. Dolayısı ile soğanlar küçük kalır. Thripslerde virüs vektörüdür. Örneğin; Thrips tabaci Lind. Ayçiçeği mozaik virüsü (Sunflower mosaic V.), tütün halka leke (Tobbacoring spot), Domates lekeli solgunluk (Tomato spotted wilt) virüslerinin vektörüdür.

Sponsorlu Bağlantılar