Latincesi

Spodoptera littoralis (Boisd.)

Hastalık Tanımı

Pamuk yaprakkurdu [Spodoptera littoralis (Boisd.)]'na halk arasında "Prodenya" adı da verilmektedir. Ergin, ön kanatları gri-kahverengi olan ve kanatları üzerinde karışık şekillerde açık sarı renkli çizgiler bulunan bir kelebektir. Ön kanatlarda yan kenarlara paralel, fakat uca doğru uzanan ve önden arkaya doğru daralan iki milimetre eninde kurşuni renkli bir şerit bulunur. Bu şeritten çıkan ve kanat ucuna kadar olan kısımda önden arkaya doğru uzanan san renkli üç çizgi bulunur. Arka kanatlar beyaz renkte olup. vücuda yakın kısımları hafif gridir. Kanat açıklığı 22-45 mm'dir. Arka kanatların yan kısımlarında koyu renkte ince bir çizgi bulunup kanat uçları beyaz tüylüdür. Abdomen gri veya grimsi kahverengidir. Dişi ile erkek kelebekler arasında dış görünüş ile renk bakımından fark yoktur. Sadece dişi kelebekler biraz daha büyüktür. Kelebekler yumurtalarını pamuk yapraklarının arka yüzeyine paketler halinde bırakır ve abdomeninden çıkardığı devetüyü rengindeki pullar ile örter. Paketlerde yumurtalar çoğunlukla iki sıralı ve düzenli olarak dizilir. Ayrıca 1-3 katlı paketlere de rastlanabilmektedir. Her yumurta paketinde 80-360 yumurta bulunur. Dişi kelebek bir kaç defada toplam olarak 1200 kadar yumurta bırakabilir. Tek bir yumurta incelendiğinde, yaklaşık 0.4 mm çapında, yuvarlak ve boyuna dilimli olduğu görülür. İlk bırakıldığında yeşilimtırak renkli iken açılmaya yakın renklen değişerek koyu kahverengiye döner. Yeni çıkan lana 1.0-1.5 mm uzunluğunda, yeşil renkli ve kıllıdır. Baş vücuda göre büyük, koyu kahve veya siyah renklidir. Lana 6 dönem geçirir. Lar­vaların dönemleri değiştikçe boyu ile birlikte rengi de değişir. İleri dönemlerinde dördüncü ve onuncu vücut halkalarında dorsalde sağda ve solda olmak üzere iki adet kahverengimsi siyah leke oluşur. Lanalarda baş kısmı vücudun sonuna göre daha dardır. Olgun lana 4-5 cm boyunda gri-kahve yada siyahımtırak renkli olabilir, deri kadife gibidir. Protoraks hariç, her segmentin dorsalinde her iki yanda çizgiyi andırır birer siyah leke vardır. Değişiklik göstermekle birlikte vücudun dorsali boyunca orta kısmında kirli sarı bir çizgi uzanır. Son donem lanalar toprağa inerek pupa olur. Pupa toprağın 2-8 cm derinliğinde bulunur ve 16-18 mm boyundadır. İlk oluştuğunda sarımtırak olan rengi daha sonra kahverengiye dönüşür. Kışları ılıman geçen bölgelerde, zararlının belirli bir kışlama dönemi olmayıp, zararlıyı her döneminde görmek mümkündür. Daha serin bölgelerde ise olgun lana ve pupa döneminde kışlamaktadır. Pamuk yaprakkurdu kelebekleri gündüzleri loş ve kuytu yerlerde gizlenir, gece uçuşur. İlkbaharda havaların ısınmasıyla çiftleşen ergin dişiler, yumurta paketini konukçu bitkilerde yaprakların alt yüzeyine 100-300'erli gruplar halinde bırakırlar. Bırakılan yumurtaların üzerleri, dişinin çıkardığı ve sonradan sertleşerek devetüyü şeklini almış kahverengi kıllarla kaplıdır. Larvalar yeni çıktığında bir arada bulunur. Günün sıcak saatlerinde, özellikle büyük larvalar bitkinin alt kısımlarına veya toprağa iner. Gelişimini tamamlayan larva 2-8 cm toprak derinliğine inip pupa olur. Yaz aylarında bir dölünü 25-30 günde tamamlar. Yılda 4-6 döl verir.

Yaşayış

Larvalar ilk çıktığı andan itibaren yaprakların alt epidermis ve parankima dokusunu yiyerek beslenir ve yapraklar zar şeklinde kalır. Büyüdükçe diğer yapraklara geçerek beslenirler ve yaprakları tamamen yiyebilir. Özellikle fidelerde uç alma sonrası kardeşlenme döneminde, genç sürgünleri tahrip ederek bitkilerde gelişme bozukluklarına ve dal kaybına yol açar. İleri dönem larvalar bazı süs bitkilerinde çiçek tomurcukları ve goncaların içine girerek beslenir, çiçeğin pazar değeri kalmaz. Pamuk yaprakkurdu nun Akdeniz, Ege, Marmara, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde bulunduğu tespit edilmiştir.

Kültürel Önlemler

Pamuk yaprakkurdu nemli ve loş ortamları sevdiği için, mümkün olduğu kadar sık dikimden kaçınılmalı ve aşırı sulama yapılmamalıdır. Örtüaltı süs bitkileri yetiştiriciliğinde havalandırma iyi yapılmalı ve havalandırma açıklıkları tül ile kapatılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama günün serin saatlerinde yapılmalıdır.

İlaçlama Zamanı

Üç metre uzunluğundaki bir sırada 5-6 adet larva veya 1 yumurta paketi bulunduğunda mücadeleye geçilmelidir. İlaçlamadan iyi bir sonuç alabilmek için, 1-3. dönem larvalara karşı yapılmalıdır. İleri dönem larvalara karşı yapılan ilaçlamadan yeterli sonuç beklenemez.