Latincesi

Polyphagotarsonemus latus (Banks)

Hastalık Tanımı

Erginler genellikle sarımsı beyaz renkli ve yaklaşık 168 um boyundadır. Renkleri konukçuya, konukçudaki beslenme yerlerine göre değişir. Genç dönemde renksiz, gelişmesini tamamlayınca koyu sarı rengini alır. Erginler elips şeklinde olup dişiler daha oval ve geniş, erkekler daha ince ve sivri bir yapıdadır. Dişinin sırtında soluk beyaz bir şerit uzanır. Erkek bireyin bacak­larında dişi pupayı (durgun dönem) taşıyacak bir organ bulunur. Yumurta oval, sivri ve 0.7 um uzunluğundadır. Yaprak yüzeyine tutunduğu kısım düz ve pürüzsüzdür. Yumurtanın üst yüzünde uzunlamasına sıra halinde şeffaf görünüşlü gözle görülmeyen kabarcıklar bulunur. Larva armut biçiminde olup 3 çift bacağı vardır ve yumurtadan ilk çıktığında şeffaftır. Daha sonra erkekler sarımsı kahverengi, dişiler sarımsı yeşil veya koyu yeşil renk alır. Zararlı, yıl boyunca aktivitesine ve çoğalmasına devam eder. Nemli yerlerde sayıca çok fazla bulunurlar. Erginlerin ömrü 25°C'de konukçuya göre değişmekle beraber 4-17 gündür. Erkeklerin ömrü genel olarak dişilerden daha uzundur. Dişiler yumurtalarım yaprakların, genç sürgünlerin ve meyvelerin üzerine bırakırlar. Ergin ömrü boyunca ortalama 40 yumurta bırakır. Yumurtalar ortalama 1-2 günde açılır. Aktif nimf dönemi dişide 24 saat, erkekte 18 saat sürmektedir. Ergin ve nimfler yaprak üzerinde fazla hareket etmemelerine rağmen yaşlı yapraklarda koloni oluşturmazlar. Daha genç yapraklarda ve tepe noktalarında yoğunluk gösterirler. Erkekler olgun yapraklardan genç yapraklara taşınabilirler. Bu taşıma sırasında erkeklerin ayakları arasında dişi pupalar da taşınmaktadır. Bir dölünün tamamlanma süresi yazın 4-5 gün, kışın 7-10 gün kadar sürmektedir. 25°C,de yumurtadan ergine kadar geçen süre 32-36 gündür. Yılda 20-30 döl verir. Sarı çay akarının, beyazsinek, yaprakbiti ve tripsle taşındığı saptanmıştır.

Yaşayış

San çay akarı bitkilerin büyüme noktalarında, genç yaprak ve sürgünlerinde, çiçek ve meyvelerde zararlı olmaktadır. Beslenme sonucu yapraklarda kıvrılma, kırılma, renk açılması ve herbisitin fıtotoksisite etkisine benzer oluşumlar meydana gelir. Bitkilerde ilk zarar belirtisi yaprakların alt yüzeylerinde renk açılması ve bronzlaşma ile görülür. Gelişmekte olan yapraklar buruşur, incelir (Şekil 140c) ve bazen bu kısımlar kuruyabilir, genç gövde hafifçe şişebilir, pürüzlenir veya koyu kırmızı hale gelir ve zamanla grimsi yeşil renge döner. Bu belirtileri özellikle domates bitkisinde görmek mümkündür. Bitkilerde ayrıca beslenme sonucu çiçeklerin döküldüğü, meyvenin gelişemediği görülmektedir (Şekil 140a.b). Beslenme zararı ile genellikle birçok konukçuda ani olarak, kıvrılma, buruşukluk ve kabarcıklık görünümlerine neden olur. Bu zararlar akarın beslenme sırasında çıkardığı toksinlerin etkisi olup, ilaçlamadan sonra bile bu belirtiler bir süre devam etmektedir. Bu zararlı, Akdeniz Bölgesi'nde yaygın olarak bulunmaktadır.

Kültürel Önlemler

— Çevredeki yabancı otlar temizlenmeli, — Sulama tercihen sabah erken veya akşam geç saatlerde yapılmalı, — Gereğinden fazla azot ve potasyumlu gübre kullanılmamalıdır.

Kimyasal Mücadele

Bitkinin her tarafı özellikle yapraklarının alt yüzeyi ilaçla kaplanacak şekilde uygulama yapılır.

İlaçlama Zamanı

Tarlayı homojen olarak Örnekleyecek şekilde I dekarlık alanda 30 bitki tesadüfen seçilir. Her bitkinin üst ve orta kısmından birer yaprak alınır. Yapılan incele­melerde yaprak başına 4-5 canlı Sarı çay akarı görüldüğünde ilaçlama yapılır.