Latincesi

VerticiUiumfungicola (Preuss) Hassebr. (=V.maIthousei Ware) V. psalliotae Treschow

Hastalık Tanımı

Kültür mantarında kuru kabarcıklığa neden olan etmenlerden Verticillium fungicola (Preuss) Hassebr.'mn kültür mantarında hastalık yapan iki varyetesi (V.fungicoîa var. fungicola ve V. fungicola var. aleophilum Gams and Van Zaayen) bilinmek­tedir. Hastalığa neden olan etmenler besi ortamında beyaz, pamuksu koloni oluştururlar. Ancak V. psalliotae 'de petrinin alt yüzünde rengin koyu kırmızı ya da erguvani renk alması karakteristiktir. Ayrıca V. psalliotae'de gelişme sıcaklığı maksimum 35°C iken, bu değer V. fungicola var. fungicola 'da 27°C, V.fungicoîa var. aleophilum da ise 33°C'dir. Diğer Verticillium türlerinde olduğu gibi vertisillat dallanma karakteristik olup konidioforlar üzerinde başçık halinde konidiumlar oluşmaktadır. Hastalığa neden olan etmenler toprak kaynaklı olup özellikle sıcaklığın 20°C,nin üzerinde olduğu durumlarda çok hızlı kolonize olabilmektedir. Sulama suyu. sinek ve akar gibi zararlılar, hasatta kullanılan araç gereçler ile hava akımı sekonder enfeksiyonlarda önemli rol oynamaktadır.

Yaşayış

Kültür mantarında kuru kabarcık hastalığı değişik görünümlerde ortaya çıkabilmektedir. Genellikle mantar şapkasında açık kahverengi, yüzeysel ve düzensiz lekeler şeklinde görülmektedir. Daha sonra bu lekeler birleşerek daha büyük benekler halini alabilmektedir. Şiddetli enfeksiyonlarda ise şapkada deformasyon, sapta şişkinlik ve tavşan dudaklılık belirtileri ortaya çıkmaktadır. Sap ve şapkanın farkhlaşmadığı dönemde hastalık ortaya çıkarsa mantar şapkası ve sapı yerine 3-25 mm çapında bir kitle oluşumu söz konusudur. Mantarın tomurcuk döneminde hastalığa yakalanması halinde ise soğan başı şeklinde mantar oluşumu görülmektedir. Ancak tüm durumlarda hastalığa yakalanmış mantar dokuları kuru ve derimsi bir hal almaktadır. Eğer hastalık örtü toprağının serilmesinden hemen sonra ortaya çıkarsa zarar oldukça artmaktadır. Ülkemizde bu hastalık Marmara'da %25, Ege'de ise %5 düzeyinde belirlenmiştir.

Kültürel Önlemler

Hastalığın kontrolünde hijyenik tedbirlerin alınması mutlaka gereklidir. Hijyenik tedbirlerin esasını, usulüne göre pastörize edilerek (60°C'de 5-6 saat) mikro­organizmalardan arındırılmış örtü toprağının kullanılması ve üretim dönemi boyunca dışarıdan gelebilecek her türlü bulaşmanın engellenmesi teşkil etmektedir. Buna göre mantar işletmelerinde alınması gereken başlıca kültürel önlemler aşağıda sıralanmıştır. — Üretim yerlerine giren ve çıkan hava uygun spor filtreleri ile filtre edilmeli. — Kapı girişlerine %2'lik formaldehit solüsyonu ile ıslatılmış sentetik köpük hasır, sünger veya çuvallar konulmalı, — Çalışma koridorları ve odalar her gün temizlenmeli %2'lik formaldehit ile düzenli olarak dezenfekte edilmeli, — Üretim alanları fare, sinek ve kırmızı Örümcek gibi zararlılara karşı korunmalı, — Misel ekimi ve toplamada kullanılan, makine ve diğer aletler bir odadan diğerine geçişte %2'lik formaldehit ile dezenfekte edilmeli, — Üretim alanlarındaki bakım ve hasat işlerinde çalışanların elleri ve giysilerinin temiz olmasına özen gösterilmeli, — Üretim yerlerine yeni bulaşmaları önlemek için ahşap aksam Sodium-pentachlorophenolate ile muamele edilmeli, — Üretim devreleri arasında yataklar temizlenmeli, — Her sulamadan sonra mantar yüzeylerinin ıslak kalmaması için düzenli havalandırma yapılmalı, — Oda sıcaklığı, üretim döneminde 18°C'nin üzerine çıkmamalı. — Üretim dönemi boyunca ve sonunda kompost, toprak, artık mantar parçaları gibi kalıntılar torbalara konularak işletmeden uzaklaştırılmalı, — Yetiştirme dönemi sonlarında üretim odaları içindekilerle birlikte 12 saat 70°C de tutulmalıdır. — Hastalık görülünce etmeni baskı altına almak açısından hasat odasında sıcaklık birkaç gün süreyle 12-13°Cye düşürülmelidir.

Kimyasal Mücadele

Ülkemizde bu hastalığa karşı kullanılabilecek ruhsatlı bir preparat bulunma­maktadır. Bu nedenle kimyasal mücadele önerilmemektedir.

İlaçlama Zamanı

Ülkemizde bu hastalığa karşı kullanılabilecek ruhsatlı bir preparat bulunma­maktadır. Bu nedenle kimyasal mücadele önerilmemektedir.