Latincesi

Hastalık Tanımı

Meyve ağaçlarında zararlı başlıca yaprakbitlerinin tanımları aşağıda verilmektedir. Elma yeşil yaprakbiti'nin kanatsız dişileri 1.5-2 mm boyunda, tombulca ve yeşil renklidir. Anten, bacak, cauda ve uzun olan corniculusları siyahtır. Kanatlı olanlarda abdomende corniculusların ön tarafında üç siyah nokta bulunur. Elma gri yaprakbiti 1.5-3.0 mm boyunda, tombul, koyu zeytin yeşilinden gri menekşeye kadar değişik renklerdedir. Vücutlarının üzeri beyazımsı bir toz ile örtülüdür. Yeni görmek değiştirmiş olanlarda bu toz tabakası görülmez. Corniculusları uzun ve siyah renkli, antenler vücut uzunluğunda, cauda çok kısa ve kaide kısmına doğru genişleyen üçgen biçimindedir. Kanatlılar siyah, abdomenin ortasında parlak bir leke bulunur. Kırmızı gal yaprakbitlerinin aynı biçimde zarar yapan birkaç türü vardır ve bunların ayırt edilmeleri güçtür. Dış görünüşleri bakımından elma gri yaprakbitine çöz benzer. Boyları 2.5-5.0 mm, tombul, gri menekşe renginde, vücutlarının üzeri tozlu, antenler uzun ve siyahtır.Şeftali yaprakbiti 1.5-2.0 mm boyunda, oval, renk sarımtırak yeşille koyu yeşil arasındadır. Ancak sonbaharda yumurta bırakan dişiler şarap kırmızısı ve ilkbaharda yumurtadan çıkan bireyler pembemsi renktedir. Corniculuslar silindirik, uzun ve soluk renkli, cauda parmak şeklindedir. Kanatlarda abdomen üzerinde düzensiz şekilde bir koyu leke vardır. Erik unlu yaprakbiti 2.0-3.5 mm boyunda uzun yapılı, soluk yeşil, hafifçe mavimtırak, üzeri beyazımsı bir toz tabakasıyla örtülüdür. Anten ve corniculuslar kısa, cauda parmak biçiminde, bacak ve antenler soluk renktedir. Şeftali gövde kanlı biti 3.5-4.0 mm boyunda, grimsi esmer renklidir. Vücutları yumuşak dolgunca hafif tozlu görünümlüdür. Elma yeşil yaprakbiti, yumurtalarını sonbaharda elma ağaçlarının bir yıllık sürgünlerinin genellikle uca yakın kısımlarına bırakır. Bu yumurtalar ertesi yıl tomurcukların uyanmasıyla birlikte açılmaya başlar. İlk kolonilerden itibaren görülen kanatlılar öteki elma ağaçlarına uçarak bulaşmayı yaygınlaştırırlar. Yazın yüksek sıcaklıklarda, bitkideki gelişmenin yavaşlaması ve kısmen de doğal düşmanların etkisiyle çoğalmaları duraklar; eylül ve ekim aylarında yeniden hızlanır. Ekim, kasım aylarında da kanatsız dişi ve erkek oluşur. Çiftleşmeden sonra dişiler yıllık sürgünlerde toplanarak yumurta-lan bırakırlar. Kışı yumurta halinde geçirir. Elma gri yaprakbiti kışı 2-3 yıllık dallar üzerine, daha çok tomurcukların yakınına; kırmızı gal yaprakbitleri ise yaşlı dallar ve gövde kabukları altına bırakılmış yumurta döneminde geçirirler. Tomurcukların patladığı dönemde yumurtalardan çıkan larvalar genç yaprakların alt yüzlerinde koloni yaparlar. Bu yapraklar uzunlamasına kıvrılır. Dysaphis türlerinin çoğu çiçekten hemen sonra otsu bitkilere göç ederler. Bazı türlerin göçü ise mayıs, haziran aylarına kadar gecikir. Yaz sonunda yeniden elma ağaçlarına dönüş, olur ve döllenmiş dişiler kışlayacak yumurtalarını bırakırlar. Şeftali yaprakbiti, yumurtalarını tomurcukların dibine veya yakınına bırakır. Bunlar ilkbaharda oldukça erken açılmaya başlarlar. Yeni çıkan bireyler tomurcuklar üzerinde ve çiçeklerin içerisinde beslenirler. Çiçek taç yapraklarının ^dökülmesinden sonra bazı bireyler meyve ve meyve sapı üzerinde beslenmelerini sürdürürler. Sonra giderek açılan yapraklara taşınarak yeni koloniler oluştururlar. Nisan ayında kanatlılar görülmeye başlar. Mayıs’ta bulaşma en yüksek düzeye ulaşır. İkincil konukçulara göç oldukça kademelidir, temmuz ayına kadar sürebilir. Sonbaharda şeftali ağaçlarına geri dönen kanatlı bireylerden oluşan kanatsız dişiler, bu sırada ikincil konukçulardan gelen kanatlı erkeklerle çiftleştikten sonra kışlayacak yumurtaları bırakırlar. Erik unlu yaprakbiti kışlayan yumurtalarının açılışı, A. pomi 'den bir ay kadar daha geç olur. O yüzden yoğunluk artışı ancak haziran ayında görülür. Yaz aylarında ikincil konukçulara göç kısmen olur ve populasyonun çoğu erik veya şeftali ağaçlarında zararını sürdürür. Kanatlı bireyler yaz boyunca öteki erik ve şeftali ağaçlarına uçarlar ve bulaşma sürekli olarak yaygınlaşır. Yaz sonunda döllenmiş dişiler tomurcuk diplerine ve genç dallardaki dolu yaralarına yumurtalarını tek tek bırakırlar. Yumurtaların üzeri beyazımtırak ince iplikçiklerle örtülüdür. Şeftali gövde kanlı biti, kışı yumurta döneminde geçirir. Yumurtalar ilkbaharda açılır. Mevsim boyunca döllenişiz olarak çoğalırlar. Gövde ve dallarda koloniler halinde yaşar ve yavaş hareket ederler. Kanatlı bireyler mayıs ayında görülür. Yayılmayı bunlar sağlar. Haziran ve temmuz aylarında populasyonuları düşer.

Yaşayış

Elma yeşil yaprakbiti, daha çok fidanlıklarda ve genç ağaçlarda zararlı olur. Yaşlı ağaçlarda daha çok sürgünler üzerinde yoğunluk gösterir. Yapraklan enine kıvırır, aynı zamanda genç sürgünler üzerinde de beslenir. Yüksek yoğunluklarda sürgünler kurur. Elma yeşil yaprakbiti, en çok fidanlıklarda ve genç ağaçlarda zararlı olur. Yaşlı ağaçlarda daha çok fışkınlar üzerinde yoğunluk gösterir. Yaprakları enine kıvırır, aynı zamanda genç sürgünler üzerinde de beslenir. Yüksek yoğunluklarda sürgünler kurur. Yazın fumajin oluşmasına neden olur. Elma gri yaprakbiti, kıvrılan yaprakların yeşilimsi sarı; Kırmızı gal yaprak bitleri ise kırmızı renkli gal görünümü almasına ve fonksiyonlarını yitirmesine neden olurlar. Bu durum sürgün üzerinde sağlıklı göz oluşumunu engeller. Çiçekler üzerindeki emgi yaraları dolayısıyla meyvelerde şekil bozukluklarına yol açar. Şeftali yaprakbiti, çiçeklerin açılmasını engeller, erken kurumalarına ve dökülmelerine yol açar. Dişi organ ve genç meyve üzerindeki emgi yaraları meyvenin şeklinin bozulmasına neden olur. Yaprak önce uzunlamasına ikiye katlanır, sonra spiral ve değişik biçimlerde kıvrılır. Aynı zamanda önemli bir virüs taşıyıcısıdır. Erik unlu yaprakbiti'nin beslendiği ve yoğun koloni oluşturduğu yaprağın alt yüzü beyazımtırak bir görünüm alır. Yaprakbiti ne kadar yoğun olursa olsun yaprağın şekli bozulmaz. Buna karşılık ballı madde akar ve bol fumajin oluşur, bitki zayıf düşer ve yüksek yoğunluk olması halinde ağaç ertesi yıl az çiçek açar. Şeftali gövde kanlı biti konukçu bitkilerin gövde ve dallarından özsuyu emerek onların zayıflamasına, giderek kurumalarına neden olur. Gövde ve dallarda zayıflama sonucu sakızlaşmalar görülür. Bu yaprakbiti de fumajin oluşmasına neden olur. Adı geçen yaprakbitlerine ülkemizin hemen her yerinde rastlanır.

Kültürel Önlemler

Ülkemizde yaprakbitlerinin çok sayıda doğal düşmanı vardır. Yaygın olarak görülenlerden başlıcaları Coccinellidae (Coleoptera) familyasından Coccinella septem-unctata L. Chilocorus bipustulatus L., Exochomus yuadripustulaius L., E. flavipes \,Scymnus sp.J Chrysopidae (Neuroptera) familyasından Chrysopa carneci Stephans, lemerobiid'ler (Neuroptera- Hemerobiidae); Anthocorid ve Mirid'ler (Hemiptera); aphid'ler (Diptera-Syrphidae) Özellikle Episyrphus balteatus (DeG.) ve Metasvrphus orollae (Fabr.) Ichneumonid, Aphidiidae, Aphelinid ve Braconid'ler (Hymenoptera) phid'ler üzerinde etkilidir. Yaprakbitlerinin yaşayış özellikleri ve çoğalma koşullan göz önüne alınarak; çoğalmalarını engelleyici etkenlerin geliştirilmesi gerekir. Bu amaçla bahçe içerisindeki yabancı bitkiler imha edilmeli, toprak sürümüne özen gösterilmeli, meyve bahçeleri ve yakınında yaprakbitlerine hassas bitkiler yetiştirilmemelidir. Bunlar özellikle ikincil konukçulara göç eden türler için etkilidir. Tek konukçulu türlerden Elma yeşil aphidi, kışı bir yıllık sürgünlerin genellikle uca yakın kısımlarında geçirdiğinden; geç sonbahar, kış ve erken ilkbaharda ağaçlar kontrol edilmeli, yumurta görüldüğü takdirde yapılacak budama ile populasyon düşürülmelidir. Yaprakbitlerinin doğal düşmanlarından özellikle Coccinellid, Syrphid, Anthocorid ve Chrysopidler ile Aphidiidae'lerden biyolojik mücadelede yararlanılmalıdır. Şu aşamada, bunların üretilerek salınmasından çok, bulaştırma şeklinde ve en önemlisi de ilâçları ve ilaçlama zamanını iyi ayarlamak suretiyle faydalıları koruma ve etkinliklerini artırma şeklindeki biyolojik mücadele şeklini uygulamak daha uygundur.

Kimyasal Mücadele

Ağaçların tüm organlarının (özellikle yaprak, buket ve sürgün) iyice ıslatılmasına özen gösterilmelidir.

İlaçlama Zamanı

Meyve ağaçlarında yaprakbitlerine karşı genel olarak çiçekten önce ve yazın ilaçlama olanakları bulunmaktadır. Önceki yıl yüksek düzeyde bir yaprakbiti zararı söz konusu olmuşsa kışın, dallar üzerinde yumurta kontrolü da yaparak kabuklu bit, koşnil ve akar gibi öteki zararlıların durumu da göz önünde bulundurularak bir ilaçlama uygulanabilir. Ancak yalnız Yaprakbitlerini hedef alan bir kış ilaçlaması yapılmamalıdır.