Latincesi

Quadraspidiotus perniciosus Comst.

Hastalık Tanımı

San-Jose kabuklubitinin erkek ve dişisi birbirinden farklıdır. Dişi, kanatsız oval. limon sarısı renginde olup, bitkilerin belli kısımlarında (gövde, dal, sürgün, yaprak, meyve ve gözler gibi) sabit olarak yerleşmişlerdir. Üzeri esmer bir kabukla Örtülüdür. Ergin erkek ise kanatlıdır. Dişilerin kabuğu yuvarlak, erkeklerde ise uzunca oval siyah-gri renktedir San-Jose kabuklubitinin yeni doğan yavrusu (hareketli larva) 0.2-0.3 mm boyunda, limon sarısı renginde, üç çift bacaklı ve antenlidir. Birinci dönem larva'nın kabuklarının tepe noktası tam ortadadır. Kışı bu dönemde geçiren larvaların kabukları daha koyu esmer renk alır. İkinci gelişme dönemindeki bireylerin kabuğu üzerinde ikinci bir halka oluşur. Üçüncü dönem veya ergin dönemindeki dişilerin üzeri esmer renkli 1.7-2 mm çapında hafif şişkin kabukla örtülüdür. Erkek ve dişiler ikinci dönemden itibaren (arklılaşır. Erkek kabuklar 0.7 mm boyunda, 0.2 mm eninde oval şekildedir. Zararlının bulunduğu dalın kabuğundan boylamasına bir kesit alınırsa, kan kırmızısı emgi lekeleri görülür. San-Jose kabuklubiti, kışı birinci dönem larva olarak, ağaçların gövde, dal, göz ve dalcıklar üzerinde geçirir. Larvalar şubatın sonuna doğru veya martın ilk haftasından itibaren sıcaklık ortalaması 7.3°C'yi bulduğu zaman diyapozu terk edip zarar yapmaya başlarlar. Bir süre beslendikten sonra olgunlaşan bireyler çiftleşir ve 10-15 gün sonra dişiler yeni larva doğurmaya başlar. İlk hareketli larva çıkışları bölgelere göre değişmekle beraber mayısta başlar ve temmuzda sona erer. İkinci dölün larva çıkışı temmuzun ikinci haftasında başlar ve eylül ortasına kadar sürer. Üçüncü dol çıkışları eylülde başlar, iklim koşullarına göre aralığa ayına kadar devam edebilir. Üçüncü döl bazı yıllar çok az, bazı yıllarda ise yüksek yoğunluk gösterir. Bir dişi 73-287 kadar hareketli larva doğurur. Hareketli larva çıkışı bazen bir aydan fazla (45-60 gün) devam eder

Yaşayış

Özellikle genç ve orta yaştaki ağaçlar için çok tehlikeli bir zararlı olup, bir meyve ağacını 2-3 yılda kurutabilir. Ağaçların gövde, dal ve dalcıklanndaki yaprak, sürgün, tomurcuk ve meyvelerin özsularını emmek suretiyle zarar yapmaktadır. Fakat gerçek zarar, emgi esnasında salgıladığı toksik maddelerden oluşur. Yaşlı ağaçlarda önce yaprak dökümü yapar, sonra bazı dallarını ve gitgide ağacın bir bölümünü ve daha sonra ağaçları tamamen kurutur. Meyvede önce sap çukuru ve çiçek çukuruna yerleşir, sonra yayılır. Beslenme yerlerinde kırmızı lekeler oluşur, meyvelerin kalitesi bozulur ve pazar değeri düşer. Ülkemizde meyvecilik yapılan hemen her yerde bulunmaktadır.

Kültürel Önlemler

- San-Jose ile bulaşık olan bahçelerde toprak işlemesi, sulama, gübreleme, budama ve diğer kültürel önlemler zamanında ve usulüne uygun olarak yapılmalıdır. - Kış mücadelesine girmeden önce San Jose kabuklubiti ile fazla bulaşık olan meyve ağaçları kısa budamaya tabi tutulmalı, budamadan kalan artıklar parazitoit çıkışı için bahçeden uzak bir yere bırakılmalıdır. - Bahçe tesis ederken sertifikalı ve temiz fidanlar kullanılmalıdır. - Bulaşık ağaçlardan alınan sırıklar temiz ağaçlarda destek olarak kullanılmamalıdır. - Bulaşık ağaçlardan aşı gözü ve kalemleri alınmamalıdır. - Bahçe kenarında diğer konukçu bitkiler zararlı ile bulaşık ise ilaçlanmalıdır. San-Josc popülâsyonunun düşük olduğu yerlerde, E. pe/niciosi ile bulaştırma yapılarak zararlıyı baskı altında tutmak mümkündür. Bu parazitoitin desteklenmesi ve etkinliğinin arttırılması amacı ile zararlı popülâsyonunun düşürülmesi için kış ilaçlaması yapılır. Parazitoitin bulaştırılması, nisan-mayıs ve ağustos sonu-eylülde yapılmalıdır. E. perniciosi faaliyetinin yüksek olduğu bahçelerde, doğal düşmanların korunması ve etkinliklerinin arttırılması için diğer zararlılarla mücadelede kimyasal mücadeleye alternatif metotlara öncelik verilmeli, eğer kimyasal mücadele gerekiyorsa, doğal düşmanlara yan etkisi en az olan bitki koruma ürünleri tercih edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

Ağacın özellikle, gövde, dal, sürgün, meyve ve yapraklarında kuru yer kalmayacak şekilde ilaçlama yapılmalıdır.

İlaçlama Zamanı

Kış mücadelesi: Meyve ağaçlarının kış uykusunda bulundukları dönemde, gözlerin uyanmasından iki hafta önceye kadar sıcaklığın 5°C'nin üzerinde olduğu ve yağışsız günlerde oeak-mart aylarında uygulanır. Erken ilkbahar mücadelesi: Ağaçlarda gözler uyandıktan sonra, pembe tomur­cuk dönemine kadar, zararlının larva döneminde uygulanır. Yaz mücadelesi: Kış veya erken ilkbahar ilaçlaması yapılan veya yapılamayan bahçelerde, çiçekten sonra kontroller yapılarak San Jose kabuklubitinde yavrulama başladığı günlerde birinci ilaçlama ve ilacın etki süresi dikkate alınarak ikinci ilaçlama yapılır. Birinci döle karşı uygulanan ilaçlamalardan sonra sürekli olarak kontroller yapılır. Zararlının popülâsyonunda artış görüldüğü takdirde, diğer döllerde de aynı metoda göre ilaçlamalar tekrarlanır. Ancak ağustostan itibaren faydalıların etkinliği arttığı için ilaçlama yapılmamalıdır. Meyve fidanlıklarında yaz mücadelesi: San-Jose kabuklubitinde yavrulama başladığı günlerde birinci ilaçlama ve ilacın etki süresi dikkate alınarak ikinci ilaçlama yapılır. İkinci döle karşı da aynı şekilde ilaçlama yapılmalıdır.