Latincesi

Hastalık Tanımı

Erginler sarımtırak alaca renkte ve madeni parıltılı olup 6-8 mm boyunda ve 9 -12 mm kanat açıklığımdadır. İp şeklindeki antenler vücuttan uzun olup dinlenme anında vücuda yapışık ve paralel durumdadır. Ön ve arka kanatlar dar ve mızrak şeklinde olup uzun saçak tüylere sahiptir. Ön kanat üzerinde biri ortada ve diğeri uç kışıma yakın iki koyu leke vardır. İlk bırakıldığında saydam fildişi rengindeki yumurta 0.5 mm boyunda olup üzerinde uzunluğuna silik çizgiler vardır. Gelişme ilerledikçe renk koyulaşmakta ve inficara yakın turuncu bir renk almaktadır. Yumurtadan yeni çıkan larva 0.8 mm boyunda ve soluk kirli beyaz renktedir. Olgun larva 6,5-9 mm boyunda olup üzerinde kısa ve seyrek kıllar vardır. İlk oluştuğunda açık balmumu rengindeki pupa 6,5-8,5 mm boyundadır ve gelişme sonunda koyu kestane rengine dönüşmektedir. Erginler 3-8 gün yaşamakta olup, dişiler 2-8 adetlik gruplar halinde yaprak koltuklan ve sürgünlerin çatlakları arasına 23-65 adet yumurta bırakmaktadır. Gün ışığında hareketsiz olan erginler yaprak ve dallar üzerinde bulunmakta ve alaca karanlıkla beraber aktif hale geçmektedirler. Beslenmeyen ergin çıkışından 24 saat sonra yumurtlamaya başlamaktadır. Bırakılan yumurtalar 8-15 gün sonra açılmaktadır. Yeni çıkan larva kısa bir gezinmeden sonra yaprağı alt yüzünden delerek iki epidermis arasına girmekte ve burada bir galeri meydana getirerek beslenmeye başlamaktadır. Yeni larva özellikle sert yaprakları tercih etmektedir. Larvalar ekim ayına kadar mutlak suretle yapraklarda beslenmekte ve bu aydan mayıs ayı sonuna kadar tedricen buraları terk ederek sürgünlere geçmektedirler. Birinci dönem larvanın tamamı, 2. ve 3. dönem larvanın bir kısmı yapraklarda ve 2.3. dönemlerin bir kısmı, 4. dönem larvaların tamamı sürgünlerde beslenmektedirler. Bir yaprakta 1-46 ve bir sürgünde 1-5 larva bulunabilmektedir. Ancak bir galeride tek larva vardır. Bir larva birkaç sürgünde de zarar yapabilmektedir. Ancak larvaların büyük çoğunluğu kışı yapraklardaki galerilerde geçirmekte olup büyük çoğunluğu ilkbahar başlangıcında sürgünlere göç etmektedirler. Olgunlaşan larva beslendiği sürgünde 1,5-2 mm çapında çıkış deliği açarak burada pupa olmaktadır. Pupa süresi 19-30 gündür. Ergin çıkışları haziran ayı sonlarında başlamakta ve eylül ayı sonlarına kadar devam etmektedir. Zararlı yılda bir döl vermektedir.

Yaşayış

Çay filiz güvesi, yaprak ve sürgünlerde galeri açarak zarar yapmaktadır. Yapraklarda 5'in üzerinde galeri bulunduğunda yaprak dökümü meydana gelebilmektedir ki, buda ekonomik düzeyde olmamaktadır. Ekim ayından itibaren sürgünlere geçen larvalar sürgünlerin kurumasına ve genç bitkilerde çalılaşmaya yol açmaktadır. Özellikle ilkbaharda sürgünlere geçen larvalar ürünü meydana getirecek taze filizlerin kurumasına ve dolayısıyla ürün kaybına neden olmaktadırlar. Zararlı yoğunluğuna bağlı olarak dekara ürün kaybı 20-190 kg arasında değişmektedir. Sarp köyünden (Hopa) Rize- îyi dere ilçesine kadarki çay plantasyonlarında bulunmaktadır.

Kültürel Önlemler

Zararlı genellikle gölge yerleri seçtiğinden daha önceleri yanlış bir uygulama olarak dikilen gülibrişimler ve diğer ağaçlar çaylıklardan kaldırılmalı ve yeni kurulacak çaylıklarda herhangi ağaç bulundurulmamalıdır. Zararlı larva dönemini tamamen yaprak ve sürgünlerdeki galerilerinde geçirdiğinden sonbaharda yapılacak derin bir budama ile zararlı yoğunluğu % 100 oranında azaltılabilir. Yaşlı çaylıklarda 5 yılda bir budama yapılması da yetiştiricilik yönünden zorunludur. Ancak genç çaylıklarda bu şekilde derin bir budamaya gerek yoktur. Bu gibi çaylıklarda galerili yaprakların toplanması ve zarara uğramış sürgünlerin kesilip imha edilmesi ile zararlı populasyonu % 80 - 90 oranında azaltılmaktadır. Ayrıca hasat döneminde zararlı ile bulaşık sürgünler galeriler altından kesilerek çaylıktan uzaklaştırılıp imha edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama Zamanı

Bu zararlıya karşı yapılacak ilaçlamaların amacı ilaçlamadan önce ve sonra çıkan erginler ve daha önce bırakılan yumurtalardan çıkan larvaları yaprak epidermisleri arasına girmeden öldürmektir. Bunun için yapraklardaki larvaların tamamının sürgünlere geçtiği mayıs ayı sonunda bahçedeki bitkilerin % 5'inde ve her bitkiden aynı büyüklükte 30-40 cm uzunluğunda bir dal alınarak üzerindeki zarara uğramış ve sağlam sürgünler sayılmalıdır. Bir bahçede % 10'un üzerinde bulaşık sürgün saptandığında orada mücadele mutlaka yapılmalıdır. Temmuz ayı başından itibaren mücadele yapılması düşünülen çaylıklarda ergin çıkışı kontrol edilmelidir. Erginler görüldükten sonra zarara uğramış ve çıkış deliği açılmış sürgünler kontrol edilerek mevcut pupalarda açılma saptanmalıdır. Yapılan sayımlar sonunda % 15 ergin çıkışı görüldüğünde birinci ilaçlama uygulanmalıdır. Aşağı yukarı bu dönem ilk erginler çıkışından 15-25 gün sonraya, yaklaşık olarak 10-20 temmuz tarihleri arasına rastlamaktadır. İlaçlama 15 gün sonra tekrarlanmalıdır.