Latincesi

Hastalık Tanımı

Bu iki tür birbirine oldukça benzer. Olgunlaşmış ergin dişinin kabuğu daire şeklindedir. Kabuk rengi A.citrina 'da kirli san A.aurantii 'de kırmızıdır. Ayrıca A.citrina 'da kabuk yassı, diğerinde ise bombelidir. Kabuk çapı ortalama 1.8-2.0 mm dir. Kabuk altındaki vücut böbrek şeklinde ve limon sarısı rengindedir. Vücudun boyu ortalama l, eni 1.3 mm. dir. Vücudun alt kısmı beyaz renkli, ince zar şeklinde ikinci kabuk ile örtülüdür. Olgunlaşmamış, yani henüz yavru vermeye başlamamış olan genç ergin dişilerde kabuk gri renkli vücut ise armut şeklindedir. Altta karın zarı oluşmamıştır. Bu dönemdeki Aonidiella türleri bu özellikleriyle Chrysomphalus dictyospermi 'ye çok benzediğinden çoğu kez onunla karıştırılmaktadır. Erkek prepupa ve pupa kabuğu uzun şekilli olup dişininkinden oldukça küçüktür. Ergin erkekler diğer kabuklubitlerde olduğu gibi bir çift kanatlıdır. Pupa kabuğunu terk eden ergin erkek kanatlı olmasına karşın fazla hareketli değildir ve döllenme olduktan sonra ölür. A.citrina kışı % 75 oranında 2. dönem nimf halinde geçirir. Kışlık populasyonun geri kalan kısmını ise ergin dişi, birinci dönem nimf, prepupa ve pupalar oluşturur. A.aurantii ise kışı her dönem fakat en çok (% 50) ergin dişi döneminde geçirmektedir. Bu kabuklu bitler ovovivipardırlar. Yani yumurta bırakmazlar. Yumurtalar dişinin karnında açılır ve dişi hareketli larvalar doğurur. Gözle görülecek kadar küçük ve sarı renkli olan bu yavrular 1-2 gün dişinin kabuğu altında barındıktan sonra, dışarı çıkar ve bir kaç saat gezinerek uygun bir yer bulup sabitleşirler. Ergin oluncaya kadar dişiler 2 (1. dönem nimf ve 2. dönem nimf), erkekler 4(1. dönem nimf, 2. dönem nimf, prepupa ve pupa) dönem geçirirler. Ege Bölgesinde bir dişi A.citrina ortalama 1,5 ay süre ile döllere ve yıllara göre değişerek ortalama 30 - 60 adet, A.aurantii 30-95 adet, Akdeniz Bölgesinde 100 - 150 adet, yavru vermektedir. İlk hareketli larvaların görülmesi Ege Bölgesinde A.citrina için mayıs sonu A.aurantii için mayıs başıdır. Her iki tür Akdeniz Bölgesinde mayıs başında Karadeniz Bölgesinde haziran ayında ilk hareketli larvalar vermektedir. Her iki zararlı Ege Bölgesinde yılda 3, Akdeniz Bölgesinde 4-5 döl vermektedir.

Yaşayış

Zararlı hortumunu beslendiği bitki dokusuna sokarak salgıladığı zehirli maddelerle hücrenin parankim dokusunu parçalar ve hücre suyunu emer. Bu şekilde dokuları ölümünü çabuklaştinr, yapraklarda klorofil oluşumunu, stomatları kapadığı için bu özümlemeyi engeller. A. citrina turunçgil ağaçlarının en çok yapraklarını, sonra meyvelerini tahrip eder. Sürgün ve dallarda ise yok denecek kadar azdır. Bu tercihi A. Citrina 'yıl A.aurantii 'den ayıran en büyük özelliktir. Tozlu yol kenarlarında ve fabrikaların çıkardığı zehirli gazların etkisinde bulunan bahçelerde populasyonları artar ve dolayısıyla zararları daha çok olur. Yaprak dökümüne neden olarak ağaçların gelişmesinde durgunluk yapar, meyvelerin görünümünü bozarak içte ve dışta pazar değerini düşürürler. Bu kabuklu bitlerle kaplanmış meyvelerin satış değeri yerine göre sıfıra kadar düşmektedir. Yoğunlukları ağaçların iç ve alt kısımlarında d.ana çoktur. A.citrina yaşlı, A.aurantii genç ağaçları daha çok tercih etmektedir. Turunçgil yetiştirilen tüm bölgelerde yaygındırlar. Bu türler yurdumuzun ve dünyanın turunçgil yetiştirilen bütün bölgelerinde yaygındır. Batı Akdeniz Bölgesinde her iki tür aynı oranda bulunur. Doğu Akdeniz Bölgesinde ise A.aurantii hakimdir. A.citrina Ege'de % 95 oranında hakim türdür. Karadeniz bölgesinde de hakim tür A.citrina 'dır.

Kültürel Önlemler

Ağaçlar kuvvetli bulundurulmalı, tozlu yol kenarlarındaki ağaçlarda bu zararlılar arttığından bu konuda da gerekli önlemler alınmalıdır.

Kimyasal Mücadele

İlaçlar su ile iyice karıştırılmalı, pülverizatörün içinde de karıştırıcı olmalıdır İlaçlamaya ağacın iç tarafından başlanmalı sonra ağaç tacının çevresi iyice dolaşılarak ağaç alttan üstten iyice ilaçlanmalı ancak ilaç mümkün mertebe yere damlatılmamalıdır İlaçlamalardan önce ağaçlar mutlaka sulanmış olmalı ve ilaçlama günün serin saatlerinde yapılmalıdır. Sıcaklık gölgede 32 °C'yi geçince ilaçlama durdurulmalıdır. Aynı bahçede kükürt veya kükürtlü preparatlar kullanılması gerekiyorsa yazlık beyaz yağlarla 1 ay ara bırakılarak uygulanmalıdır.

İlaçlama Zamanı

Yaprak başına düşen canlı ergin ve nimf sayısı A.citrina 20'den fazla ise veya 100 yaprağa düşen A.aurantii 50'den fazla ise bu bahçelerde ilaçlama gereklidir. İlaçlarına gereken bahçelerde bu zararlılara karşı kışın ( hasattan hemen sonra başlanıp şubat sonuna kadar olan dönemde ) ve yazın ilk hareketli nimf görüldükten 2 hafta sonra olmak üzere 2 ayrı zamanda ilaçlama yapılabilir. Yazlık yağlarla yapılan ilaçlamaların kışın biraz daha etkili olduğu saptanmıştır. Herhangi bir nedenle kışlık ilaçlama yapılmamışsa veya yapıldığı halde populasyonu düşmemişse o takdirde yazlık ilaçlamalar uygulanır ve mücadeleye kontrollü olarak devam edilir.