Latincesi

(Rhagoletis cerasi L.) (Dip.: Tephritidae)

Hastalık Tanımı

Kiraz sineğinin erginleri, parlak siyah renkli olan göğsü (thorax) ve göğsün ucundaki sarı renkli scutellumları ile kolayca tanınırlar. Gözleri yeşilimsi mavi, bacakları ise siyah renklidir. Saydam olan kanatlarında, dikine üçü uzun ve biri kısa olmak üzere 4 adet, mavimsi-siyah renkte bant bulunur. Ergin erkek sinek 4 mm, dişi ise 5 mm boyundadır. Yumurtaları ince uzun oval yapıda ve fil dişi beyaz renktedir. Larvalar bacaksız ve krem beyazı renktedir. Larvanın boyu başlangıçta 0.6 mm, pupa olmaya yakın ise 6 mm'dir Pupası fıçı şeklinde ve açık sarı renktedir. Pupanın uzunluğu 4 mm, genişliği ise 2 mm'dir.

Yaşayış

Kiraz sineği kışı, toprakta pupa halinde geçirir. Erginler sıcaklığa bağlı olarak nisan sonu veya mayıs başlarında, aylık ortalama sıcaklık 15°C’nin üzerinde olduğu zaman çıkmaya başlar. Çıkan erginler beslendikten bir hafta sonra çiftleşirler. Çiftleşen dişiler yumurta koyma borusu (ovipozitör) ile, olgunlaşmaya başlayan (ben düşen) meyveleri delerek yumurtalarını bırakırlar. Her meyveye bir yumurta koyarlar. Dişiler, yumurta bıraktıkları meyvelerin üzerine feromon salgılamak suretiyle, başka dişilerin bu meyvelere yumurta bırakmasına engel olmaktadır. Bunun için, aynı meyveye ikinci yumurta koyma durumu görülmemektedir. Erginler 4-7 hafta yaşar ve bir dişi, ömrü boyunca 40-100 yumurta bırakabilir. Yumurtadan çıkan larvalar, meyvelerin etli kısmında beslenerek gelişirler. Larva olgunlaşınca meyveyi terk ederek toprağa geçer ve 2-5 cm derinlikte pupa olur. İlkbaharda bu pupalardan ergin sinekler çıkar. Yumurtadan pupa oluncaya kadar geçen süre 2-3 haftadır. Bu zararlı yılda bir döl verir. Kiraz sineğinin larvaları, meyvelerin etli kısmında beslenerek, meyvelerin kurtlanmasına ve zamanından önce dökülmesine neden olur Hasat edilen kurtlu meyvelerin de pazar değeri düşer. Kiraz sineğinin zararı genellikle orta ve geç çeşitlerde görülür. Havaların aralıklı olarak yağışlı geçtiği ve günlük sıcaklık ortalamalarının 16-18°C’nin, özellikle 20°C’nin üzerinde seyrettiği, sıcak günlerin sayısının fazla olduğu yıllarda zarar artar. Böyle yıllarda, meyvelerdeki kurtlanma oranı, %80'e kadar çıkabilir. Bu zararlı, kiraz ve vişnede zarar yapar. Yabani kiraz ve bazı Lonicera türleri de konukçusudur.

Kültürel Önlemler

Kiraz sineği mücadelesinde önemli olan kültürel önlemleri, şu şekilde sıralayabiliriz: • Kurtlu kirazlar toplanıp, derin çukurlara gömülmelidir. • Eylül, ekim aylarında toprak 30-50 cm derinliğinde işlenerek, pupaların toprak yüzüne çıkarılıp ölmesi sağlanmalıdır. • Ağaç üzerinde (özellikle uç dallarda) bırakılan meyveler bulaşma kaynağı olabileceği için, hasat sırasında ağaçlarda hiç meyve bırakılmamalıdır. Ayrıca olgun meyvelerin aynı zamanda hasat edilmesine özen gösterilmelidir. • Bahçe tesis ederken, Kiraz sineği erginlerinin çıkışından önce olgunlaşan erkenci kiraz çeşitleri tercih edilmelidir. • Bahçeler, Kiraz sineğine dayanıklı kiraz çeşitleri ile kurulmalıdır. • Kiraz bahçelerine veya yakınına, bu zararlının konukçusu olan yabani kiraz ve Lonicera türleri dikilmemelidir. Kiraz sineği erginlerinin çıkışını ve uçuşunu izlemek amacıyla asılan sarı yapışkan tuzaklarda, bir haftada tuzak başına 10 adetin altında sinek yakalanan bahçelerde, mücadele kitlesel yakalama yöntemi kullanılarak yapılır. Bunun için, Kiraz sineği erginleri çıkmadan bir hafta kadar önce, sinek çıkışını ve uçuşunu izlemek amacıyla, dekara iki adet sarı yapışkan tuzak asılır (6.5. bölümüne bakınız). Kitlesel yakalama yöntemi kullanılarak yapılan mücadele için, her ağaca 4 adet olmak üzere, her birinde bir adet amonyak kapsülü (Polimer matriks) bulunan sarı yapışkan tuzaklar asılır . Kitlesel yakalamada kullanılan tuzaklar, ilk ergin sinek çıkışını takiben asılır ve ergin uçuşu sona erince toplanır. Dış satıma yönelik olarak üretim yapılan orta ve geççi çeşitlerden kurulmuş bahçelerde, tuzaklarla kitlesel yakalama ile kimyasal mücadele kombine edilir. Bu durumda, tuzaklarla kitlesel yakalamaya ek olarak, hasattan yaklaşık 15 gün önce bir ilaçlama yapılır.

Kimyasal Mücadele

Kimyasal mücadele, başlangıç popülasyon yoğunluğu tuzak başına haftada 10 erginden fazla yakalanan bahçelerde yapılır. Kimyasal mücadele, zehirli yem dal ilaçlaması ve kaplama ilaçlama olmak üzere iki şekilde uygulanır. - Zehirli yem kısmi dal ilaçlaması : Popülasyonun yüksek seyretmediği ve kiraz sezonunun yağışsız geçtiği yıllarda ve bölgelerde tavsiye edilir. Ağaçların güney kısmında, ağacın büyüklüğüne göre 1-3 dalın yaprakları iyice ilaçlanır. İlaçlamada iri zerrecikler halinde püskürtme yapan kalın memeye (2-3 mm) sahip, düşük basınçlı sırt pülverizatörü kullanılır. - Kaplama ilaçlama : Bahçede meyve tutan kiraz ağaçlarının tamamı ilaçlanır. İlaçlama, tuzaklarda ilk ergin sinek görüldükten sonra en geç 1 hafta içinde ve erkenci çeşitte meyvelere ben düştüğü zaman yapılır.

İlaçlama Zamanı

Kimyasal mücadele, başlangıç popülasyon yoğunluğu tuzak başına haftada 10 erginden fazla yakalanan bahçelerde yapılır.