Latincesi

Septoria tritici Rob. in Desm.

Hastalık Tanımı

Özellikle buğdayı enfekte eden S.triticfmn neden olduğu bu hastalık, uygun koşullarda triticale ve çavdarı da enfekte edebilir. Bazen arpa ve bazı yulaf türleri üzerinde de görülür. S.tritici, enfekteli ürün artıklarında ve kendi gelen buğday üzerinde yaşamını sürdürür. Enfekteli artıklar, şayet derin sürülmemişse ve çürümemişse 3 yıldan fazla canlı kalabilir ve spor üretebilirler. Yağışlı hava süresince, enfekteli anız veya ürün artıkları üzerinde, toprak yüzeyin­de sporlar ürer. Buğday yaprakları üzerine yağmurla veya rüzgârla gelen sporlar, yaprak üzerinde ıslaklık en az 6 saat süreklilik gösterdiğinde çimlenir ve yaprağı enfekte ederler. Yapraklar 2-3 gün süreyle ıslak kaldığında enfeksiyon oranı yükselir. Hastalığın yaprakta gelişmesi sonucunda piknitler oluşur. Piknitler gri-kahverengi ve küremsi olup, yaprak dokusu içinde gömülü olarak bu­lunurlar. Olgunlaşan piknitlerden nemli ortamlarda beyazdan devetüyü rengine kadar değişen renkte spor kitlesi (pikniyospor) dışarı akar. Enfekteli boğumlar üzerin­de bazen koyu renkli ve dokuya gömülmüş noktalar şeklinde piknitler görülür S.tritici konidiosporlannın (pikniyospor) çimlenme sıcaklıkları optimum 20-25°C'dir. Hastalık etmeninin 5°C,den 35°C'ye kadar geniş bir sıcaklık isteği vardır. Havanın sıcak ve kurak dönemleri veya kış soğukları hastalık gelişmesini durdurur. Enfeksiyonlar, uygun sıcaklık ve birbirini takip eden yağışlı havalar süresince devam eder. Hastalığın ilk belirtileri yapraklarda bulaşmadan 14-21 gün sonra görülmekle birlikte, orantılı nemin yüksek olduğu durumlarda 5-6 gün sonra da görülebilir.

Yaşayış

Hastalığın ilk belirtileri, yaprak üzerinde damarlar ile sınırlandırılmış, küçük, düzensiz, kırmızımsı-kahverengi lekeler şeklindedir. Hastalık, kül rengi lekelerin merkezinden gelişir. Bu lekelerin genişlemesi ve birleşmesi sonucunda yaprağın tümü lekelerle kaplanır. Daha sonra lekeler üzerinde küçük koyu noktalar şeklinde piknitler görülür, bu nedenle hastalık "benekli yaprak lekesi" olarak da bilinir. Bazen aynı bitkide diğer yaprak hastalıkları da görülebilir. Bu nedenle hastalıklar karıştırılmamalıdır. Hastalık, ilk olarak alt yapraklarda görülür. Daha üst yapraklara yayılma hızı, çevre koşullarına ve çeşidin duyarlılığına bağlı olarak değişir. Hastalığın şiddeti, bitki olgunluğa yaklaştıkça azalmaktadır. Septorya yaprak lekesi, Ege, Marmara ve İç Anadolu Bölgelerinde de görülmekle birlikte özellikle Akdeniz Bölgesinde zaman zaman epidemilere neden olarak ekonomik önemde zararlar meydana getirir.

Kültürel Önlemler

Duyarlı çeşitlerin ekiminden kaçınılmalı, dayanıklı çeşitler ekilmelidir. — Ekim nöbeti uygulanmalıdır. — Derin sürüm yapılarak, bitki artıklarının toprağa gömülmesi sağlanmalıdır. — Analiz sonuçlarına göre dengeli gübreleme yapılmalı, özellikle gereğinden fazla azotlu gübre kullanmaktan kaçınılmalıdır. — Sık ekimden kaçınılmalı, mibzerle ekim tercih edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

Eğer iklim koşulları hastalığın gelişmesine uygun gidiyorsa ve epidemik bir durum olasılığı varsa yeşil aksam ilaçlaması uygulanır. İlaçlama öncesi kullanılacak su miktarı kalibrasyonla saptanmalıdır. Erken dönemde (sapa kalkma başlangıcına kadar), oluşabilecek epidemik durumlarda ilaç karışabilirliği dikkate alınarak yabancı ot mücadelesi ile birleştirilebilir.

İlaçlama Zamanı

Genel olarak ilaçlama için en iyi zaman bayrak yaprağının tamamen açıldığı kın döneminin sonu veya başak çıkışı öncesidir. Erken dönemde bitkinin üst kısımlarına doğru tırmanan bir enfeksiyon için bayrak yaprağının çıkması beklenmemelidir. Aynı şekilde, tarla bulaşıksa ve başaklanma döneminde yağışlı havalar devam ediyorsa ekonomik zarar söz konusu olabileceğinden ilaçlamaya gerek duyulabilir. İlaçlamanın tekrarlanması gerektiği durumlarda, bitki koruma ürünlerinin etiketinde belirtilen etki süreleri dikkate alınmalıdır.