Latincesi

Hastalık Tanımı

Yaşayış

Ülkemizde soğan tarımı arpacık ve tohumdan baş soğan, tohumdan arpacık soğanı ve baş soğandan tohum elde etme şeklinde değişik amaçlara yönelik olarak yapılmaktadır. Bütün yetiştirme alanlarında çeşitli familyalardan pek çok yabancı ot sorun yaratmaktadır. Yabancı otlar genellikle soğan bitkisi ile aynı zamanda veya daha sonra çimlenirler. Soğanlarda yabancı otların neden olduğu zararlardan en önemlisi, kültür bitkisi ile su, ışık, mineral besin maddeleri ve CO2'den yararlanma yönünden olan rekabetleridir. Özellikle tohumdan yapılan üretimde rekabet nedeni ile meydana gelen ürün azalması çok fazladır. Zira yabancı otlar kısa zamanda gelişmekte ve verimi etkilemektedir. Dış ülkelerde yapılan çalışmalarda soğanın, yabancı ot çeşit ve yoğunluğuna bağlı olarak bütün gelişme devresi içinde yabancı otlardan etkilendiği ancak en fazla rekabetin, yıllık yabancı otların baskın olması halinde ilk 1.5-2 aylık devrede olduğu ortaya konmuştur. Bu dönemde yapılacak mekaniksel veya kimyasal mücadele ürünü güven altında tutacaktır. Yaptığımız çalışmalarda ot alımı yapılmayan veya geç ot alımı yapılan tarlalarda ürün ağırlık olarak % 20 - 100 oranında kayba uğrarken kalite bakımından da küçük soğan oluştuğu,ortaya konmuştur.

Kültürel Önlemler

Koruyucu Önlemler Soğan, kök sisteminin yüzeysel oluşu, fazla boylanmayan ve örtü oluşturmayan gelişimi nedeni ile gelişiminin hemen hemen her devresinde yabancı ot rekabetinden etkilenen bir kültür bitkisidir. Yabancı otların çoğalma ve yayılmalarında ve bunların mücadelesinde karşılaşılan güçlükler dikkate alındığında bazı koruyucu önlemlere gidilmesinde tayda vardır. Bunlarda : • Temiz tohumluk kullanmak, • Yabancı otları tohum vermeden önce imha etmek, • Kullanılan tarım aletlerini, traktör, tırmık, pulluk, diskaro v.s. gibi bulaşık sahalardan çıkmadan önce iyice temizlemek, • Sulama kanallarını temiz tutmak ve böylece sulanan tarlalara ot tohumlarını veya parçalarının taşınmasını önlemek. • İyice yanmış çiftlik gübresi kullanmak. Toprak İşlemesi Değişik tarım aletleri ile toprağın sürülmesi yabancı otlarla mücadelede oldukça etkili bir yöntemdir. Bu gaye için kazayağı, puluk, kültüvatör, diskaro, tırmık v.s. gibi aletler kullanılmaktadır. Sürümün belli başlı fonksiyonu toprağın fiziksel ve kimyasal niteliklerini zenginleştirme yanında yabancı otları da imha etmektir. Sürüm yabancı otları kurutarak öldürecek kadar derin ve zamanında yapılmalıdır. Bu yöntemle tek yıllık yabancı otlarda daha iyi sonuç alınmaktadır. Çok yıllık yabancı otlarda ise yüzlek köklü olanlar sürümle azaltılabilir. Ancak bunların toprak altı gövdelerinin topraktan çıkarılıp toprak yüzünde kuruyarak ölmeleri sağlanmalıdır. Aksi halde sürümü takiben toprak altında gömülü kalan bitki artıkları yeni bitkileri oluşturur. Derin köklü, çok yıllıklar örneğin tarla sarmaşığı, köy göçüren ayrık, v.s. gibi bir kaç yıl mevsim boyunca tekrarlanacak toprak sürümü ile kök rizom ve stolonlarındaki yedek besin maddelerine ait kısımlarının ve gelişen üst aksamlarının devamlı tahrip edilmesi neticesi kontrol edilebilir. Ekim Nöbeti Ekim nöbeti bazı yabancı otların gelişim ve yayılma yeteneklerini önler. Genellikle her kültür bitkisinin kendine özgü yabancı otları vardır. Bu bakından aynı bitkinin her sene arka arkaya aynı yerde yetiştirilmesi ile bu yabancı ot çeşitleri yoğunluk kazanır. Bu bakımdan ekim nöbeti ile kültür bitkilerine yabancı ot çeşitlerinin kolaylıkla uyum sağlayamayacağı düzenli bir gelişim sağlanır. Yabancı otların Elle Alınması veya Çapalama Yetiştiricilerin her zaman için uyguladıkları pratik bir yöntemdir. Kültür çapası dışında özellikle yağışlı bölgelerde 2-3 kez yabancı otların elimine etmek gayesiyle ot alımı yapılır. Tek yıllık yabancı otlarda daha başarılı olmakla beraber derin köklü çok yıllık bitkilere karşı yetersiz kalmaktadır. Zira ot alımı sırasında bu gibi otların toprak altında kalan veya koparılıp tarlada bırakılan parçaları yeniden köklenip yeni bitkilerin oluşmasına neden olur. Çapalama zamanında yapılmadığı takdirde ot rekabeti nedeniyle urunda azalmalara neden olur. Çapa veya elle ot alımı, arpacıktan baş soğan yetiştirmede soğanların belli aralıklarla dikilmeleri nedeniyle daha kolay uygulanabilmektedir. Ancak tohumdan arpacık veya baş soğan yetiştirme alanlarında( ekim sık yapıldığından ) çapadan çok elle ot alımı yapılır. Bu işlemler sırasında genç soğan bitkilerin de otlara beraber sökülebileceğinden dikkat edilmesi gerekir. Ot alımı yabancı otların görülmesi ile beraber mutlaka yapılmalıdır. Aksi halde kısa zamanda gelişen otlar kültür bitkisini baskı altına alarak onların gelişmesine engel olur.

Kimyasal Mücadele

Soğanlarda yabancı otlara karşı mücadelede diğer bir yöntemde kimyasal mücadeledir. Genellikle tek yıllık yabancı otlarda daha etkilidir. Önerilen ilaçlara karşı çok yıllık yabancı otların mukavim olması bu otların baskın olduğu tarlalarda çapaya gereksinim göstermektedir. Bu bakımdan ilaçlar kullanılırken tarlada baskın ot çeşitlerinin uygulayıcılar tarafından bilinmesinde fayda vardır. Bu gibi hallerde çapa veya elle ot alınması daha ekonomik olmaktadır. Ancak kimyasal mücadeleden sonra da bir defa uygulanacak çapalama veya el ile ot alımı, ürünü güven altında tutması bakımından önemlidir. Yabancı ot mücadelesinde istenilen sonuca ulaşabilmek için şu hususlara dikkat edilmelidir; Tohumdan arpacık ve baş soğan yetiştirmede çıkış öncesi önerilen ilaçlar tohum ekiminden sonra yabancı otlar ve soğanlar çimlenmeden uygulanmalıdır. Dikim öncesi arpacık soğandan baş soğan yetiştirmede öğütlenen ilaçlar, dikimden önce toprağa uygulanıp diskaro ve tırmık yardımı ile toprağa 5-7 cm derinliğine kadar karıştırılmalıdır. Daha sonra arpacık dikimi yapılmalıdır. Ekim sonrası tohum ve arpacık soğanda kullanılan ilaçlarda, toprağın iyi sürülüp keseksiz olmasına dikkat edilmelidir. İlaçlama toprak tavında iken yapılmalıdır. Çıkış sonrası yapılacak ilaçlamalarda yabancı otların fazla gelişmemiş olmasına dikkat edilmelidir. Özellikle tohum tavalarında genç soğan fideciklerinde yapraklar iyice geliştikten sonra ilaçlama yapılmalıdır. Özellikle 2 yapraktan 6 yaprak devresine kadar ilaç uygulamaları yapılabilir. Belli bir alana verilecek ilaç dozunun o alana yeknesak bir şekilde atılmasına dikkat edilmelidir. Bunun içinde kullanılacak aletlerle önceden bir kalbrasyon yapılması şarttır. İlaçlı alanlardan ikinci kez geçilmemelidir. İlaçlama rüzgarsız, sakin havada yapılmalı sıcaklık 25 °C'nin üstünde olmalıdır.

İlaçlama Zamanı

Tohumdan Arpacık ve Baş Soğan Yetiştirmede a) Çıkış Öncesi İlaçlama ; Tohum ekildikten sonra henüz çimlenme olmadan toprak yüzüne uygulanan ilaçlama şeklidir. b) Çıkış Sonrası İlaçlama ; Soğan bitkilerinde kökler iyice geliştikten sonra 2-4 yapraklı oldukları devrede (5 - 10 cm boyunda) ve yabancı otların genç devrelerinde iken yapılan uygulamadır. Arpacıktan Baş Soğan Yetiştirmede: a) Dikim Öncesi İlaçlama ; Soğan dikimi için hazırlanmış toprağa ilaç uygulanır. Diskaro ve tırmık yardımı ile 5-7 cm derinliğe karıştırıldıktan sonra arpacık dikilir. b) Çıkış Öncesi İlaçlama ; Arpacık soğanı dikildikten sonra soğan ve yabancı otlar çimlenmeden önce toprak yüzüne yapılan uygulamadır. c) Çıkış Sonrası İlaçlama ; Soğanlar 10-15 cm boyunda veya 2-5 yapraklı devreleri arasında yabancı otlar ise 2-6 yapraklı oldukları genç devrelerinde iken yapılan uygulamadır.