Latincesi

Hastalık Tanımı

Ergin kelebeğin boyu 7-8 mm, kanat açıklığı 13-16 mm kadardır. Genel görünüşü gümüşi renklidir. Üst kanatların üzerinde siyah renkli lekeler ve kenar uçlarında da gümüşi renkli saçaklar bulunur. Antenler 3-4 mm uzunluğunda ve kıl gibidir. Dişilerin vücudu erkeklerden daha tombul yapılıdır. Yumurta 0.25 mm çapında ve basık kubbe biçiminde olup üzerinde arı peteğini andıran desenler bulunur. Genç yumurta önce şeffaf, açılmaya yakın kirli beyaz ve sarımsı renk alır. Tırtılları, genellikle kirli beyaz ve sarımtırak renkte olup, olgun tırtılın boyu 8-10 mm kadardır. Vücudun iki yanında boydan boya koyu renkli birer bant bulunur. Tırtıllar genellikle bol kıllıdır, bazen kılsız olanlarına da rastlanabilir. Pupa dıştan görülebilen seyrek dokulu beyaz bir kokon içinde bulunur. Zeytin Güvesi yılda üç döl verir ve her döl zeytin ağacının ayrı fenolojik dönemlerinde zararlı olur. Her döl zarar yaptığı döneme göre isimlendirilir. YAPRAK DÖLÜ (Phyllophagus): eylül aralık aylarında çıkan erginler yine bu aylarda yaprakların genellikle üst yüzlerine yumurta bırakırlar. Sıcaklığa bağlı olarak 8-16 günde yumurtalar açılır ve çıkan genç tırtıllar hemen yumurta kabuğu altından yaprak epidermisine girer. Burada iki epidermis arasındaki etli kısımda biraz beslenerek 2-3 mm boyunda bir oyuk açar ve kışı bu oyuk içinde geçirir. Tırtıllar Adana ve Bornova Enstitüsü Bölgelerinde şubat sonu mart başında, Erenköy ve Karadeniz Enstitüsü Bölgelerinde ise mart sonu nisan başlarında kışlaklardan çıkarak taze sürgün uçları ve yapraklarla beslenir. Olgunlaşan larvalar ya iki yaprağı birbirine yapıştırarak, ya bir yaprağı bükerek yada uç yapraklarda bir kokon örerler. Nisan ayından itibaren de ergin çıkışları başlar. Meyvelerde beslenen tırtıllardan oluşan erginler eylül - aralık aylarında çıkarak yaprakların üst yüzlerine yumurta bırakır. ÇİÇEK DÖLÜ (Anthophagus): Yaprak dölünden oluşan erginler yumurtalarını Adana ve Bornova Enstitüsü Bölgelerinde nisan ayında ve Erenköy Enstitüsü Bölgesinde mayıs ayında henüz oluşmuş çiçek tomurcuklarına ve tomurcuk saplarına bırakırlar. 8-10 günde açılan yumurtalardan çıkan tırtıllar çiçek tomurcuklarının içine girerek beslenirler. Bir tırtıl 10-15 gün süren gelişmesi sırasında 30-40 tomurcuğu tahrip eder. Gelişmesini tamamhyan tırtıllar salgıladıkları iplikçiklerle tomurcukları birbirine bir ağ gibi bağlayarak içinde pupa olurlar. Bunlardan 7-10 gün içinde kelebekler çıkar. MEYVE DÖLÜ (Carpophagus): Zeytin danelerinin iri kara biber, büyüklüğünü aldığı mayıs sonu ile haziran ayı içerisinde, çiçek dölünde meydana gelen erginler meyvelerin çanak yaprakları üzerine yumurta bırakırlar. Bir haftada açılan bu yumurtalardan .ikan tırtıllar yumurta kabuğu altından meyve sapı dibinden meyvenin içine girerler ve çekirdeğe doğru yol alırlar. Tırtıllar meyveye girerken sapla meyvenin bağlantısını hazan bozarlar bu tür meyveler buruşup kararır ve dökülür. Bunlara karabiber dökümü denir. Meyve içine giren tırtıllar önceleri çekirdek evinin iç yüzünde daha sonra çekirdek içinde tohum (Badem) teşekkül etmeye başlayınca da buraya gelerek gelişmelerini ve beslenmelerini sürdürürler. Bölge ve iklim koşullarına göre 2,5-3,5 ayda tırtıllar olgunlaşarak gelişmelerini tamamlar ve pupa olmak için meyvelerin içinden ve yine sapa yakın bir yerden (sap dibinden) dışarı çıkarlar. Bu çıkış esnasında sap dibinde gözle görülebilecek büyüklükte bir delik (tahminen 0,5 mm çapında) açarlar. Bu çıkış deliği genellikle meyve sapını ayırdığından bu meyveler bir kaç gün içinde dökülür. Bazen ağaç üzerinde dökülmemiş ve tırtıl çıkışlı meyvelere de rastlamak mümkündür. Meyvelerden çıkan tırtıllar ağaçların kabuk altlarında ve çeşitli yerlerinde pupa olurlar. Pupa süresi, Bornova ve Adana Enstitüsü Bölgelerinde 10 gün kadar, Erenköy Enstitüsü Bölgesinde ise 10-19 gün kadardır. Çıkan erginler eylül ve aralık aylarında yapraklara yumurtlar \e yaprak dölünü oluştururlar. Zeytin güvesi bu şekilde yılda 3 döl verir.

Yaşayış

Zeytin güvesi yalnız tırtıl döneminde zararlı olmaktadır. Zeytin güvesi tırtıllarının zeytin ağaçlarının 3 fenolojik döneminde meydana getirdiği zararları ayrı ayrı incelemek mümkündür. Yaprak dölü zararı: Tırtıllar, yaprağın iki epidermisi arasında, açtıkları galerilerle ve yaprak ve sürgün uçlarında beslenmeleri ile zararlı olurlar. Çiçek dölü zararı: Tırtıllar çiçek salkımları arasında beslenerek salkımlarımı tomurcuk ve çiçekleri tahrip ederek meyve tutumunu önlerler. Meyve Dölü Zararı: Yumurtadan yeni çıkan tırtıllar meyvenin içine meyve sapı dibinden girerek meyve ile meyve sapının birleştiği kısmı bazı meyvelerde tahrip eder ve bu meyvelerin dökülmelerine neden olur. Haziran ayında meydana gelen bu döküme karabiber dökümü adı verilir. Meyve içine giren tırtıllar meyve çekirdeğinde 2,5-3.5 ay kadar beslenerek pupa olmak için yine meyve sapı dibinden dışarı çıkar. Bu çıkış sırasında meyve sapı ile meyve etinin bağıntısını tahrip eder ve bu güve çıkış delikli meyveler dökülür. Bu meyveler henüz yağlanmadan döküldükleri için değerlendirilmeleri de mümkün değildir. Zeytin güvesinin meyvelerdeki zarar oranı yıllara ve bölgelere göre derişir Bazı yıllarda bu zarar % 30'a kadar ulaşan ürün kaybına neden olabilmektedir. Zeytin Güvesi zeytin yetiştirilen çeşitli Akdeniz ülkelerinde ve ülkemizde bulunur.

Kültürel Önlemler

Kimyasal Mücadele

Kaplama ilaçlama yapılır. Ağaçların bütün yaprak çiçek ve meyvelerinin ilaçla temasını sağlayacak şekilde ilaçlama yapmak gerekir.

İlaçlama Zamanı

Yaprak dölüne karşı ilaçlama kışlayan yaprak dölü tırtıllarının yapraklardaki odacıkları % 80 oranında terk ettiği bir zamanda yapılmalıdır. Zeytin yetiştirilen bölgelerin iklim farklılıklarına göre en uygun ilaçlama zamanı şubat ayı başından mart ayının ilk haftası arasındaki süredir. Yoğunluğun düşük olduğu yıl ve yerlerde bu nesile karşı ilaçlama faydalıları korumak amacıyla yapılmamalıdır. Çiçek dölüne karşı İlaçlama : Genel sayım prensiplerine uyularak yapılacak sürvey sonucunda üzerinde güve tırtılı tahribatı bulunan somak ( çiçek salkımı) oranı % 10'a yaklaştığı zamanda ilaçlama yapılır. İlaçlama zamanı, nisan sonundan mayıs sonuna kadar olan sürede meyve salkımlarının kontrolü ile saptanır. Özellikle var yıllarında çiçek dölü ilaçlamaları yapılmamalıdır. Meyve dölüne karşı ilaçlama : Genel sayım prensiplerine göre yapılan sürvey sonucunda, meyvelerde yumurta sayısı % 10 veya daha yukarı bulunduğunda ilaçlamaya başlanır. Mayıs ayı sonunda başlanarak yapılacak kontrollerle uygun ilaçlama zamanı saptanır