Latincesi

Hastalık Tanımı

Ön kanatlan her türde değişik desenli, arka kanatları dar ve uzun bol saçaklı küçük kelebeklerdir. Larvaların yapraklarda açtıkları galeriler türlerin ayırt edilmesine olanak sağlar. Kanat açıklıkları 6-9 mm arasında değişir. Yumurtaları 0.3-0.4 mm boyda sarımtırak gri yeşil renktedir. P. gerasimowi kışı yere dökülen yapraklardaki galeriler içerisinde pupa döneminde geçirir. Dişi kelebek yumurtalarını yaprakların alt yüzüne bırakır. Gelişimini galeri içerisinde tamamlayan larva yine burada pupa olur. Kelebek nisan ortalarında uçmaya başlar. P. corylifoliella kışı yere dökülen yapraklardaki galeriler içerisinde larva döneminde geçirir. Mart ayında galeri içerisinde pupa olur. Kelebek elma ağaçlarının çiçeklenme zamanında uçmaya başlar. Dişi kelebek yumurtalarını yaprakların üst yüzeyine bırakır. malella kışı toprağın değişik derinliklerinde (0.5-9 cm) ördüğü bir kokon içerisinde pupa döneminde geçirir. Kelebek nisan ayı başlarında uçmaya başlar. Dişi kelebek yumurtalarını yaprakların alt yüzeyine bırakır. L. clerkella kışı ergin dönemde meyve ağaçlarının gövde kabukları altında, çatlak ve yarıklarda geçirir. Dişi kelebek yumurtalarını yaprakların alt yüzeyinde yaprak epidermisi altına bırakır. Açtığı galeriler içerisinde gelişmesini tamamlayan larva galeriyi terk ederek genellikle yaprağın alt yüzeyinde beyaz bir kokon içinde pupa olur. Kelebek çiçekler açmadan önce uçmaya başlar. L. scitella kışı pupa döneminde meyve ağaçlarının gövde kabukları altında, çatlak ve yarıklarda geçirir. Dişi kelebek yumurtalarını yaprakların alt yüzeyine bırakır. Açtığı galeriler içerisinde gelişimini tamamlayan larva bir ip vasıtasıyla kendini aşağı sarkıtır uygun bir yer bularak pupa olur. C. prunifoliae larvası ilk dönemde galeri açar. Daha sonraki dönemlerde yapraktan kopardığı kısımları ipek ipliklerle birleştirerek kendine korunak yapar .Gelişimini burada sürdürerek larva, thorax bacakları ile kendini yaprakta bir yere sabitler başını yaprak içerisine sokar ve beslenir. Yaprak üzerinde beslenmeden ileri gelen renksiz lekeler görülür. Yaprak galeri güvelerinin döl adetleri 2-5 arasında değişir.

Yaşayış

Yaprak galeri güvelerinin larvaları yaprağın iki epidermisi arasında parankima dokusunu yiyerek zararlı olurlar. Galeri şekilleri her tür için değişik olup tür ayırımına olanak sağlar. P. gerasimowi larvasının galerisi önce yaprağın alt yüzeyindedir. Kendini hafif şişkinlikle gösterir. Rengi açık yeşildir. İleri dönemlerde galeri yaprağın üst kısmında beyaz noktalı bir görünüş alır. Bir yapraktaki galeri sayısı 1'den 15'e kadar değişir. P. corylifoliella larvasının galerisi yaprağın üst yüzeyinde beyazımsı gri, açık kahverengi lekeler halinde görülür. Bir yapraktaki galeri sayısı 1'den 5'e kadar değişir. S. malella larvasının galerisi yaprağın alt yüzeyinden başlayarak üst yüzeyine çıkar, başlangıçta dardır. Galerinin uç kısmı genişler. Galeri boylan 4-5 mm arasındadır. Bir yapraktaki galeri sayısı l 'den 20'ye kadar değişir. S. pyri larvasının gdlerisi S. malella larvasının galerisine benzer. L. clerkella larvasının galerisi yaprağın üst yüzeyinde 10-15 mm boyundadır. Başlangıçta dardır sona doğru genişler. Galeri boyu konukçu bitkilere göre değişiklik gösterir. Bir yapraktaki galeri sayısı 1'den 15'e kadar değişir. Epidemi yıllarında 40 adet saptanmıştır. L. scitella larvasının galerisi yaprak yüzeyinde ikinci derecede damarlar arasındadır. Galeri renkleri konukçu bitkiye göre değişir. Elma, armutta kırmızıdır. Galerinin üst kısmında yaprak epidermisi kurur. Bir yapraktaki galeri sayısı 1'den 10'a kadar değişir. Epidemi yıllarında 50 adet tespit edilmiştir. C. prunifoliae larvasının ilk dönemde açmış olduğu galeriyi başlangıçta görmek çok zordur. İleri dönemde korunak içerisindeki larvanın açmış olduğu galeri renksiz olup larva birden fazla galeri açabilir. Bu galerilerin büyüklükleri de farklılık gösterir. Larvanın başını soktuğu yerde krater gibi bir kısım meydana gelir. Bu türler özellikle fidanlarda ve genç meyve ağaçlarının yapraklarında galeriler açarlar. Populasyonun çok yüksek düzeyde olduğu yıllarda zarara uğramış yaprakların ve ağaçların gelişmesinde bir duraklama olur. Yapraklar zamanından önce dökülür, meyve verimi azalır ve kalitesi düşer. Türkiye'nin elma yetişebilen her yerinde bulunurlar.

Kültürel Önlemler

P. gerasimowi'nin parazitoidleri yoğunluk sırasına göre, Apanteles blancardellae Bohe. (Braconidae), Pnigalio agreules (Wlk.), Sympiesis sericcicornis (Nees) (Eulophi-dae)'dir. Predatörleri Heteroptera takımından Orius minitus (L.), Anthocoris sibiricus R. (Anthocoridae), Deraeocorus serenus (Dgl. Sc) Deraecoris ruber (L.), Heteroîoma dal-maünum (Wyn.), Pilophorus pusillus Reut., Atroctomotus mali (M.D) (Miridae)'dir. 1981 yılında Ankara'da P. gerasimowi larva ve pupalarının % 51.4 oranında pa-razitlendiği, % 29.5'i bulan oranlarda da predatörler tarafından yendikleri tespit edilmiştir. Bahçelerdeki kurumuş yaprakların toplanarak yok edilmesi, toprağın sürülmesi, kuru ağaç kabuklarının soyulması zararlı populasyonun düşmesini sağlar. Yaprak galeri güvelerinin pek çok doğal düşmanı bulunmaktadır. Bunlar genellikle söz konusu zararlıları ekonomik zarar seviyesinin altında tutmakta ve ilaçlamaya gerek kalmamaktadır. Ancak yoğun ilaçlamaların yapıldığı ve geniş spektrumlu ilaçların kullanıldığı bahçelerde; faydalılar zarar gördükleri için, bu zararlılar sorun haline gelebilmektedir. O nedenle bu zararlılara karşı ilaçlamadan kaçınılması ve diğer zararlılara karşı kullanılacak ilaçların iyi seçilmesi halinde; yaprak galeri güvelerinin doğal düşmanları korunmuş ve zararlılar baskı altına alınmış olacaktır.

Kimyasal Mücadele

İlaçlamadan olumlu sonuç alabilmek için yaprakların alt ve üst yüzeylerinin iyice ilaçlanmasına dikkat edilmelidir. Günün en sıcak ve sabahın erken saatlerinde (yapraklardaki çiğ nedeniyle) ilaç pülverize edilmemelidir.

İlaçlama Zamanı

Meyve bahçesi ve fidanlıklarda; nisan ortalarından itibaren ilk çıkan yapraklar kontrol edilir. Yaprak başına ortalama 4 veya daha fazla zararlı canlı larvası düşüyorsa ve parazitleme çok düşük ise nisan ortasından mayıs ortasına kadar 1. ilaçlama temmuz ortasından ağustos ortasına kadar kontrollerde sürgün ucu altlarından alınan yapraklarda ortalama 4 veya daha fazla canlı larva varsa 2. ilaçlama, eylül başından ortasına kadar yapılan kontrollerde tesadüfen alınan yapraklarda ortalama 4 veya daha fazla canlı larva varsa 3'üncü ilaçlama (endosülfan ile) yapılır. Meyveli ağaçlarda Elma iç kurduna karşı özellikle bu zararlıları da kontrol eden ilaçlar kullanılır, bir ilaçlama yeterlidir. Kontrollerde her ağaçtan 20 adet olmak üzere en az 5 ağaçtan, belirlenen yerlerden yaprak alınıp canlı larva sayılmalıdır. Darbe yöntemine göre 100 darbede 10-12 ergin yakalandığı takdirde ilaçlama yapılmalıdır. Son ilaçlama ile hasat arasındaki süre en az 25 gün olmalıdır.