Latincesi

(Hedya nubiferana (Havv) (Lep.: Tortricidae)-(Spilonota ocellana (Schiff.) (Lep. Tortricidae)-

Hastalık Tanımı

Yaprak yeşil tırtılı (Hedya nubiferana (Havv.). Ergin kanat açıklığı 18-21 mm' dir. Ön kanatların dipten 2/3'ii mavimsi, siyah ve gümüşi kahverengi, uç kısmı ise beyaz renkli olup kenarlarında açık kahve renkli lekeler vardır. Arka kanatlar grimsi açık kahverengidir. Larva yumurta açılımından hemen sonra açık yeşil, olgunlaştığında ise koyu zeytin yeşili renktedir. Baş, göğüs, anal plakalar ve göğüs bacakları parlak siyah renklidir. Sırt kısmında boyuna uzanan koyu yeşil renkli bir şerit, vücut halkaları üzerinde de siyah renkli kabarcıklar ve bunlardan çıkan açık kahve renkli kıllar vardır. Olgun larvanın boyu 18-20 mm' dir. Kırmızı tomurcuk tırtılı (Spilonota ocellana (Schiff.). Ergin kanat açıklığı 12-18 mm' dir. Ön kanatların dip ve uç kısmı gri kahverengi olup ortası beyaz renklidir. Kanadın uç iç ve dış köşelerine yakın birer koyu renkli leke vardır. Arka kanatlar açık gri kahve renkli ve ince saçaklıdır. Larva koyu kahverengi kırmızı olup baş ve göğüs plakası parlak siyah anal plaka koyu kahverenginden siyaha kadar değişir. Olgun larvanın boyu 9-13 mm' dir. Küçük tomurcuk güvesi (Recurvaria nanella Hübn.) Ergin kanat açıklığı 10 mm kadardır. Ön kanatlar kirli gri ve siyah pullarla örtülüdür. Larva yumurta açılımından sonra açık sarı renklidir. Olgun larvanın rengi kırmızı kahverengi olup pupa olmaya yakın önce koyu zeytini yeşil daha sonra morumsu renge dönüşür. Olgun larvanın boyu 5-6 mm' dir. Kışı dalların çatallanan yerlerindeki kabuk çatlakları ve buralarda biriken kuru yapraklar altında, tomurcuk dipleri ve pullan arasında sık dokulu grimsi beyaz kokon içinde değişik dönemlerde larva halinde geçirirler. R. nanella yukarıdaki yerlerde kışı geçirmekle birlikte tutunabilmesi için hafif bir çıkıntı bulursa doğrudan doğruya dallar üzerinde de kışı geçirir. İlkbaharda kışlaklarını terk ederek tomurcuk, çiçek ve yapraklarda beslendikten sonra mayıs ayının ikinci yarısından sonra pupa olurlar. H. nubiferana beslendiği yerde pupa olur. S. ocellana ve R. nanella ise kısmen beslendiği yerde pupa olmakla birlikte genellikle ağaçların taçlanma ve dalların çatallanma yerlerindeki ve gövdedeki kabuk çatlakları arası ile toprakta da pupa olurlar. Mayıs ayının sonlarında başlayan ergin uçuşları H. nubiferana ve S.ocellana 'da temmuz başlarında, R.nanella da ise temmuz ortalarına dek sürer. R.nanella yumurtalarını yaprakların alt; diğer iki tür yaprak alt, üst tarafına, filizlere ve yeni teşekkül eden tomurcuklara tek tek veya gruplar halinde bırakırlar. Çıkan larvalar bir süre beslendikten sonra H.nubiferana ve R. nanella 'da kışlamaya çekilirler. S.ocellana larvalarının ise iklim koşullarına bağlı olarak bir kısmı kışlamaya girer, diğer kısmı ise beslenmeye devam ederek 2. dölü oluşturur. Böylece H.nubiferana ve R.nanella yılda l döl verir. S. ocellana ise uygun koşullarda birden fazla döl verebilir.

Yaşayış

Tomurcuk tırtılları üç değişik şekilde zarar yaparlar. Birincisi ve en önemlisi tomurcuk ve çiçeklerde yaptıkları zarardır. Bunlar ilkbaharda günlük ortalama sıcaklığın bir kaç gün üst üste 6°C üzerinde seyrettiği günlerde kışlaklarını terk ederek kabarmakta olan tomurcukları yandan delerek içine girerler ve burada beslenirler. Genellikle meyve tomurcuklarım tercih ederler. Zarar gören tomurcuklar giriş deliği etrafındaki larvanın pisliklerinden ve hafif ağ ile örtülü oluşları ile kolayca tanınırlar. Bu zararları çiçek dönemi sonuna kadar devam eder. İkinci zararı birkaç yaprağı ağ ile tutturarak aralarında beslenmesi şeklinde olur. Üçüncü zararı yumurtadan yeni çıkan yaz larvaları yapar. Bunlar yaprağın alt epidermisini delerek parankima dokusu ile beslenirler. H.nubiferana larvaları daha sonra bir yaprağı ikiye katlayarak, iki yaprağı veya yaprağı, meyveye veya dala yapıştırarak aralarında beslenmek suretiyle zarara devam ederler. Böylece meyve kabuğunu kemirerek meyvelerin kalite ve pazarlama değerini de düşürürler. S.ocellana larvaları ise yapraklarda parankima dokusu ile beslenirken önce düz sonra çatallanan tipik galeriler oluştururlar (Yoğun olduğu yerlerde yaprak başına 10 adet galeri sayılabilir). R. nanella larvaları birkaç yaprağı ağ ile tutturarak aralarında beslenerek zararlı olurlar. Yapraklarda dar, küçük ve yıldız şeklinde galeriler açarlar. Yurdumuzun her bölgesinde bulunurlar.

Kültürel Önlemler

Hymenoptera takımından Ichneumonidae, Chalcididae, Encyrtidae, Braconidae familyalarına ait birçok tür bu zararlıların larva ve pupa parazitoidleri oldukları literatürde bildirilmektedir. Ankara ilinde yeşil ve kırmızı tomurcuk tırtıllarının yumurtalarında Trichogramma embryophagum (Hartig) (Hym.: Trichogrammatidae) adlı yumurta parazitoidi saptanmıştır. Bu türün adı geçen ilde yaygın olarak bulunduğu ve bazı yerlerde adı geçen zararlıların yumurtalarını % 90'na varan oranlarda parazitlediği tespit edilmiştir. Elma iç kurdunun da yumurta parazitoidi olan T.embryophagagum 'un bulunduğu yerlerde korunması ve etkinliğinin artırılması için gerekli önlemler alınmalıdır.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama tüm tomurcuk ve çiçekler iyice ilaçlanacak şekilde yapılmalıdır.

İlaçlama Zamanı

İlaçlama yumuşak çekirdekli meyve ağaçlarında çiçek tomurcuklarının görülmesi döneminde, en geç pembe çiçek tomurcuğu döneminde, sert çekirdekli meyve ağaçlarında tomurcuk patlama döneminde bir defa yapılır. Bu dönemde her 10 dekar için temsili olarak seçilecek 5 ağacın değişik yönlerinden 20 (toplam 100) tomurcukta veya bukette gözlem ve sayımlar yapılarak 10-15 larva bulunduğunda mücadeleye karar verilir.