Latincesi

(Anarsia linestella Zell.) (Lep.: Gelechiide)

Hastalık Tanımı

Koyu- gri boz renkli olup, üst kanatlar, düzgün olmayan açık koyu kurşuni çizgi ve lekelerle süslüdür. Alt kanatlar daha açık renkli ve kenarları uzun saçaklıdır. Dinlenme anında çatı gibi duran kanatları vücuda göre daha uzundur. Kanat açıklığı 14-18 mm vücut uzunluğu 8 mm kadardır. Erkek dişiden küçüktür. Yumurtaları ovalca, uzunluğu 0.5 mm eni 0.3 mm olup yeni bırakıldığında sarımtırak, sonra portakal v açılacağına yakın kahverengine döner. Yumurtadan yeni çıkmış larva 0.5 mm uzunluğunda sarımsı kahverengi ve baş siyahtır. Gelişmesini tamamlamış larva ortalama 10 mm uzunluğunda kırmızımsı kahverengi olup segment araları sarımsı beyaz renktedir Baş, thorax, anus levhası ve bacaklar siyah renktedir. Pupa koyu kahverenginde çıplak ve parlak olup 6 mm uzunluğundadır. Kışı genellikle 1-2 yıllık dalların çatalları arasında bazen de yan dallar üzerinde kuru ve pürüzlü kabuk altında, yarıklarda, gövdelerin dibinde oyuklar içinde ikinci dönem larva olarak geçirirler. Kışlık yuvalar kabuğun 2 mm kadar altında 0.5-10 mm çapında ve 2-3 mm uzunluğunda olup iç yüzeyi kokonumsu bir ağ ile kaplıdır. Kışlayan larvalar yuvalarında 1 ay beslendikten sonra çoğunluğu 1 gömlek değiştirerek ilkbaharda mart-nisan ayında kışlıklarını terk ederler. Önceleri çiçek ve yaprak tomurcuklarında beslenirler. Bu beslenme periyodu tomurcukların kabarmağa başlamasından filizlerin 5-10 cm olmasına kadar sürer. Daha sonra filizlerin tanesinden girerek içeriye doğru oyarlar. Sürgünleri kuruturlar. Bir tek larva birkaç tomurcuk veya filize sardırabilir. Bir ay kadar süren gelişmesi sonunda açtıkları galeride gövde ve ana dalların kabuk altında veya çatal, budama yarası, kıvrılmış kabuk parçası ve bunlara benzer uygun bir yere grimsi beyaz iplikleri ile kendini tutturarak mayıs başında pupa olurlar. 6-10 gün sonra pupalardan kelebekler çıkar. Bu kışlayan dölün ergin çıkışı Ege’de mayısın ilk haftası Akdeniz ve Marmara Bölgesinden nisan ayında olmaktadır. Kelebekler gündüzleri yaprakların alt yüzeyinde veya ağaçların gövde ve dallarında hareketsiz kalırlar. Alaca karanlıkta faaliyete geçerler. Çıkışlarından bir gün sonra çiftleşip ,yumurtalarını genellikle sürgün, yeni dalların çatalları arasındaki kabuklar üzerine ve yeni çıkmış yaprakların diplerine veya alt yüzünde orta damara çok yakın kısımlara bırakırlar. Bir dişi 6-133 adet yumurta yapar. Bir hafta sonra çıkan larvalar sürgünlere saldırır. Daha sonra genç meyvelere geçerler. Meyvelere sap dibinden yandan ve iki meyvenin birbirine değdiği yerlerde girerek döküme neden olurlar. Haziran ayı ortasına doğru meyvedeki larvalar sap dibine açtıkları delik ağzında ve iki meyvenin ortasında pupa olurlar.Bundan bir hafta sonra ikinci döl kelebekleri görülür. Bunlar yumurtalarını büyümüş meyvelerin sap diplerine koyarlar. Bir hafta sonra sap dibinden larvalar meyvenin çekirdeğine kadar iner ve çekirdek çevresinde zararını yapar. Bir larva genelde bir meyveye zarar verir. Ağustos ayında şeftalilerde bir döl daha verir. En çok zararını bu dönemde meyve de yapar. Son döl yumurtalarını tek tek yapraklara koyar. Bu yumurtalardan çıkan larvalar bir süre beslendikten sonra kokon örerek kışlarda kışı geçirirler. Ege bölgesinde 3. Akdeniz bölgesinde 5 döl verdiği bildirilmektedir.

Yaşayış

Kışlayan döl larvaları önce çiçek veya yaprak tomurcuklarında zarar yaparlar. Çiçeklerin çanak yapraklarını kemirerek delerler ve yumurtalıkları ise yiyerek zararlı olurlar. Sonra genç sürgünlere uçtan girerek 8-10 cm uzunlukta galeri açarlar. Saldırıya uğrayan tomurcuk ve sürgünler kurur. Bir larva birkaç (4-6 adet) tomurcuk veya sürgüne zarar verebilir. Yazın sürgünlerin tazeliği azaldıkça zarar meyvelerde olur. Larvalar ağaçlarda ürün olduğu zaman meyveyi sürgünlere yeğlerler. Genç ve meyvesiz ağaçlarda ise zarar filizlerde ve kabukta olmaktadır. Meyvede hemen kabuk altını tipik olarak kavisli bir şekilde oyarlar ve bazen de meyve etinde tünel açarak çekirdeğe kadar ulaşırlar. Bu zarar şekli ile Doğu meyve güvesi Cydia molesta larvalarının meyveye doğrudan girişi şeklindeki zararından ayrılır. Çoğunlukla fazla olgunlaşmış meyvelere saldırmazlar. Meyvenin çürük, sulu kısımlarında beslenmezler, çünkü böyle ortamlarda çabuk ölebilirler. Saldırıya uğrayan sürgün ve meyveler zamk çıkarırlar. Genç ağaç ve fidanlıklarda uzun süren sürgün zararı gelişmeyi engeller ve taç şeklinin bozulmasına neden olur. Ege, Marmara, Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde yaygın bulunmaktadır.

Kültürel Önlemler

Şeftali güvesinin doğal düşmanları • Apanteles anargiae F.G. AH. (Hym. : Braconidae) • A. glumeratum L. ( Hym. : Braconidae) • Ascogaster sp. (Hym. : Braconidae) • Macrocentrus sp. • Peridom gestroci K. (Hym. : Belulidae) • Brachymeria intermedia Perk. (Hym. : Chalcididae) • Paralitomastix pyralidis Ashm. (Hym.: Encyrtidae) • Aptesis sp. (Hym. : Ichneumonidae) • Ephialtes sp. (Hym. :Ichneumonidae) • E. subglobiatus L. (Hym. : Ichneumonidae) • Mastrus sp. (Hym. :Ichneumonidae) • Phaeoganes sp. near rusticatus Wesm. (Hym. : Ichneumonidae ) • Pimpla instigator F. • Pristomerus vulnelator Panz. (Hym. : Ichneumonidae) • Andreana sp. (Hym. : Apidae) • Haematopoda pluviallis L. (Diptera : Tabanidae) • Dibrachys offinis M. (Hym. : Pteromalidae) • Paralitomastix varicomis Nees. (Hym. : Encyrtidae) • Doğal düşmanları saptanmıştır. Bulaşık sürgünler mayıstan itibaren ağustos sonuna dek haftada bir kez olmak üzere 8-10 cm uzunlukta kesilip larva ile birlikte yok edilmelidir. Ayrıca aynı devrede şeftali ağaçlarında yeni çıkan yan sürgünler taze olduğundan A. lineatella larvalarının zararına uğrarlar. Bu nedenle denetlemelerde bunların da kesilip yakılması öğütlenir. Kurtlanarak yere dökülen meyveler bahçeden uzaklaştırılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Sürgün ve meyveler iyice ilaçlanmalıdır.

İlaçlama Zamanı

Meyve bahçelerinde çiçeklenme sonundan itibaren yapılan kontrollerde; bir ağaçta ortalama 5 adet veya daha fazla zarara uğramış sürgün saptanırsa, birinci döle karşı kimyasal mücadele yapılır. Böyle bahçelerde; haziran ayında meyvelerde ilk zarar belirtileri görülür görülmez ilaçlamaya başlanır. Ayrıca sürgünlerde görülen larvalar bahçede kafes içinde kültüre alınır ve bu kültürden ilk kelebek çıkışı görüldükten veya eşeysel çekici tuzaklarda ilk ergin yakaladıktan 10 gün sonra da ilaçlamaya başlanır. Bu dönemde meyveler irileşme ve meyvelerde renk değişimi başlamıştır. Malathion'lu ilaçlar uygulanırsa 10 gün, diğer ilaç uygulanıyorsa 15 gün ara ile ilaçlamalar tekrarlanır. İlaçlamalar hasattan 15-20 gün öncesine kadar yapılmalıdır.