Latincesi

Hastalık Tanımı

Yurdumuzda çeşitli meyve fidan-ağaçlan ile asmaların köklerinde zarar yapan türler Polyphyila, Melolontha ve Anoxia cinsine bağlı türlerdir. Salgın yıllarında meyve ağaçları ile asmaları yapraksız bırakabilen Anomola ve Cetonia türleri de bu familyaya bağlıdır. Bu türler içinde Ege Bölgesi meyve fidan ve ağaçları açısından önem taşıyan türler ise Polyphyila turkmenoğlui Petr. ve P. fullo L. olup yaygın olanı birinci türdür. Genel olarak Manas adı ile anılan bu zararlılar, Coleoptera takımının Melolonthidae familyası içinde yer almaktadırlar. Bu familyadaki türler büyüktür, renk, şekil bakımından birbirlerinden oldukça farklıdırlar. Erginlerde vücut dışbükey ve sağlam bir yapıdadır. En tipik özellikleri anten uç kısmının yelpaze şeklini almış olmasıdır. Larvalarda ise vücut, tombul ve daima (C) harfi şeklinde kıvrık; ağız parçaları ısırıcı-çiğneyici; bacaklar kısa ve iyi gelişmemiş olup fazla harekete uygun değildir. Larva dönemlerini toprakta geçirirler, beslenme bakımından ya çürümekte olan maddeler ve pislikler ile beslenir; veya bitkisel besin maddeleri alırlar.'Tarımsal açıdan önemli olanlar bitkisel besinlerle beslenme davranışına sahip olanlardır. Bu türlerin erginleri bitkilerin toprak üstü kısımlarını, larvaları ise köklerini yiyerek zararlı olmaktadırlar. P. Türkmenoğlu erginleri ise 35-40 mm boyda olup kırmızı-kahverengi zemin üzerinde yer alan beyaz tüyler ile alaca görünümlü böceklerdir. Antenlerin uç kısmındaki yelpaze erkeklerde çok daha belirgindir. Larvaları 70-80 mm büyüklüğünde, etli, sarımsı krem renkte; (C) harfi şeklinde kıvrık olup üzerleri ince, sarı, seyrek tüyler ile örtülüdür. Erginler haziran-temmuz aylarında güneş battıktan sonra uçarlar. Erkekler uçarlar, dişiler ise toprak yüzüne yalnız çiftleşmek için gelirler. Çiftleşen dişiler yumurtalarını toprağın 1-20 cm derinliğine bir yuva içine bırakırlar. Haziran, temmuz aylarında (en çok temmuzun üçüncü haftası) yumurtalardan çıkan larvalar daha çok nem oranı yüksek olan toprağın derin kısımlarına iner, sonbahar (eylül-ekim) ikinci döneme geçip bitkilerin ince kökleri ile beslenir. Sonra toprak niteliğine bağlı olarak 50-90 cm derinlikte ertesi yılın ilkbaharına kadar kış uykusunda kalırlar. Haziran ayı başlarında 3. döneme geçen larvalar ertesi yılın mayıs ayına kadar bu dönemde kalırlar. Mayıs ayı içinde kendilerine bir pupa yuvası yaparak ergin çıkışına kadar burada pupa dönemini geçirirler. Larvaların toprak içindeki hareketi toprağın nem oranı ve sıcaklığı ile çok sıkı bağlantılıdır. Uygun toprak sıcaklığı ve nem koşullarında mart ve ekim ayları arasında larva zararı söz konusudur. İki yılda bir döl verirler.

Yaşayış

Esas zarar, larvaların meyve fidan ve ağaçlarının köklerini yemesi ile olmaktadır. Fidanlıklarda bir bitkinin kökünde 1 larvanın bulunması önemli zararlara yol açabilir, beslenme zararı kambiyuma ulaşmışsa bitki kurtanlamaz. Bu nedenle zararlı, fidanlıklar için çok daha önemlidir. Çok yoğun olmasa da; uygun koşullar bulduğu zaman her yerde rastlanabilen zararlılardır.

Kültürel Önlemler

Gerek larvaların vücut yapısı, gerek toprak içindeki davranışlarına bağlı olarak kimyasal savaşım yöntemlerinin etkinliğinin sınırlı olması, bu zararlılar ile savaşımda başarıyı arttırmak için diğer mücadele yöntemlerine çok daha fazla ağırlık verilmesini zorunlu kılmaktadır. Fidanlıklarda alınması gereken önlemler Burada esas amaç, zararlının fidanlıklarda üreyip çoğalmalarını engellemektir. • Erginler yumurtlamak için otlu yerleri yeğleyeceği için haziran ve temmuz aylarında ot temizliğine özen gösterilmelidir. Ayrıca temmuz, ağustos aylarında toprak işlemesi yapılarak yeni bırakılan yumurtaların güneşe maruz kalarak ölmesi sağlanır. • Haziran-temmuz aylarında geceleri uçuş saatlerinde (saat 20.00-22.00) erginler toplanıp, öldürülerek ergin populasyonu kırılabilir. • Fidanların gübre, su v.b. gibi bakım işlemleri tam ve zamanında yapılarak güçlü olmaları sağlanmalıdır. Bulaşık fidanlıklarda atılacak çiftlik gübresi önce ilaçlanıp, iyice karıştırıldıktan sonra açıkta bekletilmeden toprağa karıştırılmalıdır. (Bunun için 100 litre suya 100 mi Folidol M 35 kullanılabilir.) • Kışın fidanlar dağıtım için sokulurken ve söküldükten sonra parseller derin sürülüp çıkan larvalar toplanıp öldürülmelidir. • Fidanlıkta aşılı köklü fidan veya çöğürlerin şaşırtılacağı tavalarda bir veya iki yıl öncesinden bu zararlılara hassas olmayan mısır tirfil ekilmesi iyi sonuç vermektedir. Meyve bahçelerinde alınması gereken önlemler • Yumurtalarını bırakmak için hububat ve yabancı otlu yerleri yeğledikleri için ara tarımı olarak ağaçlar arasına hububat ekilmemeli, özellikle haziran ve temmuz aylarında ot temizliğine özen gösterilmelidir. • Sonbaharda yapılacak 20-30 cm lik sürüm işlemi ile larvaları kuşların etkisine bırakmak; mayıs ayında 15-20 cm lik sürme ile pupaları tahrip etmek, temmuz-ağustos aylarında da yumurtaları güneşin etkisine maruz bırakmak yararlı önlemlerdir. • Uçuş döneminde geceleri erginleri toplamak da yine zararlının sayıca azalmasında yararlı olmaktadır.

Kimyasal Mücadele

Kimyasal savaşımda esas, kaplama ilaçlama yerine yalnız zararlı larvalarının bulunduğu fidan ve ağaçları ilaçlamaktır. Zarar belirtisi gösteren bitkilerde yalnız taç izdüşüm alanları ilaçlanır. Taç izdüşüm alanı, fidanlar için 1 m2 olarak kabul edilir. Kullanılacak ilaç miktarı, ağacın taç izdüşüm alanına göre hesaplanır (Örneğin 4 m2 lik taç izdüşümü olan bir ağaç için 4 X 8=32 g Endosülfan kullanılacak demektir). Kullanılacak ilaç miktarı, 30 cm lik toprak derinliğini ıslatacak şekilde kalibre edilen su miktarı içinde karıştırılarak bir süzgülü kova yardımı ile toprağa verilir. Bir başka kullanım şeklinde ise, kullanılacak ilaç miktarı 8-10 katı nemli toprak ile karıştırılıp taç izdüşüm alanına dağıtılır, bir bel veya çapa yardımı ile toprağın 20-30 cm derinliğine (köklerin zedelenmemesine özen gösterilerek) inmesi sağlanıp taç alanı sulanır. İlaçlama sırasında toprağın tavında ve keseksiz olmasına dikkat edilmelidir.

İlaçlama Zamanı

İlkbaharda, 0-20 cm toprak derinliğinde toprak sıcaklığı 9-10°C' ye ulaşıp larval aktivite başladığı zaman (genellikle mart ayından itibaren) 2. ve 3. dönem larvalara karşı bir ilaçlama yapılır. İlaçlama, kışı geçirmiş olan larvalar oburca beslenip zarara devam edeceği ve 3. dönem larvalar mayıs ayı içinde pupa olacağı için çok gecikmeden yapılmalıdır. Sonbaharda ise, yörelere göre değişmekle birlikte genel bir uygulama olarak, ilk yağmurlardan sonra larvalar toprak yüzeyine yakın ve özellikle çoğu 2. dönem başlangıcında olduğu zaman (genellikle eylül ayı) bir ilaçlama yapılabilir. Esas önemli olan ilkbahar ilaçlamasıdır. Ancak ilkbahar ilaçlaması yapılamadığı, bahçede zarar yaygın olarak bulunduğu zaman ve ergin uçuşlarının fazla olduğu yıllarda ( 1995, 1997, gibi tek rakamlı yıllar) sonbahar ilaçlamalarının da yapılması gereklidir. Böylece larva populasyonu önemli oranda kırılacak ertesi yıl ilkbaharda zararlı olacak larva gelişimi engellenmiş veya azaltılmış olacaktır.