Latincesi

(Cydia splendana (Hbn.) (Lep.:Tortricidae)

Hastalık Tanımı

C.splendana erginleri, genel olarak gri ve gri kahve renkli; kanat açıklığı 17-19 mm olan kelebeklerdir. Ön kanatlar gri-kül renginde veya kahverengi gri olup açık renk enine çizgiler ile desenlidir. Yumurtaları, 0.55x0.72 mm boyutlarında; genellikle oval veya mercimek şeklinde olup fildişi renklidir. Larvalar, genel olarak süt beyaz veya pembe beyaz renkli olup 5 larva dönemine sahiptir. Son dönem larva, 12-17 mm uzunlukta olup topraktan oval bir kokon yapmakta, bu kokon içinde hatif sarımsı bir renk alıp boyu kısalıp kalınlaşarak pupa olmaktadır. Pupa, kahve renkli 8-11 mm boyundadır. C.elephas erginleri, gri-san ve kızılımtırak gri renkli, 6.0-10.5 mm boyunda olup başın ön tarafında dişilerde hemen hemen vücut uzunluğu kadar, erkeklerde bunun yarısı kadar uzunlukta bir hortuma sahiptir. Yumurtaları, 0.5 x 0.3 mm boyutlarda; ovalimsi beyaz renklidir. Larvalar, krem-beyaz renkli bacaksız larva tipinde olup 7-12 mm uzunluktadır ve olgun larva olmak için 4 dönem geçirir. Genç pupa beyaz renkte ve serbest pupa tipinde olup yavaş yavaş daha koyu renk alır. C.splendana , kışı son dönem larva olarak toprakta, yüzeye yakın derinlikte, dış etmenlere çok dayanıklı, topraktan yapılmış bir kokon içinde geçirir (bu süre 8-10 ay kadardır). Larvalar, temmuz ayı içinde kokonlarda pupa olur, 20-30 gün sonra da kelebekler çıkar. Ergin uçuşları, ağustos ayı ilk haftası başlayıp eylül ayı başında en yoğun olur ve eylül ayı sonunda son bulur. İlk erginler görüldüğünde fenolojik olarak; kestane kirpileri, ortalama 6.35(5.00-7.50) cm. dış, 2.35(1.50-3.50) cm iç çaplıdır, uçuş sona erdiğinde ise kirpiler içinde meyveler hasat olgunluğuna yaklaşmıştır. Yumurtlama, dişilerin çıkışı ve çiftleşmeden 4-5 gün sonra başlar. Bir dişi 60-300 yumurta bırakabilir. Yumurtalar, genellikle kirpilerin yakınındaki yapraklara ve yaprak orta damarı boyunca tek tek bırakılır. Yumurtalardan 10-12 gün sonra çıkan larva, hemen kirpiye girer ve meyveye geçerek tüm gelişmesini meyve içinde tamamlar. Bir meyve içinde bir tek larva gelişmesini tamamlar ve bu süre 40-45 gün kadardır. Olgun larva, çoğunlukla hasat ile birlikte (ekim ayı başı) meyveleri terk edip kışı geçirmek üzere toprağa iner. Bu terk, kademeli olarak (en az 1-5-2 ay) sürer. Yılda 1 döl verir. C.elephas , Kışı toprakta çoğunlukla 3-15 ( en fazla 70) cm derinlikte larva olarak geçirir ( bu süre de 8-10 ay kadardır). Larvaların büyük çoğunluğu, ertesi yıl pupa olduğu halde; bir kısmı 2-3 ve hatta 4 kışlama geçirmek için toprakta kalabilir. Toprakta kışlayan larva, çoğunlukla kendi salgıları ile çeperi sıvanmış; dış etkiler ile hemen bozulan, topraktan bir yuva hazırlar. Larvalar, haziran ayından itibaren pupa olmaya başlar ve ağustos ayı ilk haftasından itibaren de erginler çıkar. Ergin uçuşları ağustos sonu-eylül ortalarında en yoğun olup ekim ayı ilk haftasına kadar devam edebilir. Bu dönemler, fenolojik olarak da C.splendana ile aynı dönemlere denk gelmektedir. Ergin çıkışından hemen sonra çiftleşme olur ve 8-10 gün sonra yumurtlama başlar. Bir dişi 20-50 yumurta bırakabilir. Ergin dişiler, uzun hortumları ile, yumurtaların genellikle kirpilerin içindeki kestane meyvelerine, bazen meyve kabuğuna bırakılmasına yardımcı olur. Yumurtaların inkubasyon süresi, 5-8 (15-20) gün olup yumurtadan çıkan larva meyve İçinde beslenip gelişmesini meyve içinde tamamlar. Bir meyve içinde birden fazla; çoğunlukla 1-2 (en fazla 8-10) C.elephas larvası gelişebilir. Larva gelişme süresi 30-40 gün kadar olup larvalar olgunlaşınca meyveyi terk edip toprağa inerler. Bu terk olayı da, C.splendena da olduğu gibidir. Genel olarak yılda l döl verir.

Yaşayış

Her iki zararlı da, doğrudan kestane meyveleri ile beslenip zararlı olurlar. C. splendana larvaları, kirpi içinde gelişmekte olan meyvelerden birinin kabuğunu delip içine girip olgunlaşma süresince zararını aynı meyvede devam ettirmektedir. Bu arada, larvanın içine girip beslendiği kirpi ve meyve de gelişmeye devam ettiğinden larva giriş deliği kapanıp fark edilmemektedir. Genel olarak hasat zamanında gelişmelerini tamamlamamış olan larvalar, hasattan sonra yığıldıkları gömüler, depolarda veya satış sırasında gelişmelerini tamamlayıp meyveyi delip terk ederler. Larvanın meyve içinde beslenirken açtığı galeriler, beslenme devam ettikçe genişleyip birbiri ile birleşerek meyvenin büyük kısmını, bazen tamamını kaplar. C. elephas'lü. ise meyve içine bırakılan yumurtalardan çıkan larvalar, C. splendana da olduğu gibi meyve içinde beslenerek zararlı olur; gelişmelerini tamamlayınca C. splendana 'ya (1,5 mm) oranla daha irice (3-4 mm) bir delikten meyveyi terk eder. Görüldüğü gibi her iki zararlı, meyve içinde zararlarını aynı zamanda oluşturdukları gibi, aynı meyve içinde birlikte de bulunabilirler. Bu iki zararlının meyve içinde açtıkları galeriler ve özellikle çıkardıkları pislikler ile ayırt edilmeleri olasıdır. C. splendana, daha düzensiz galeri açar ve kahverengimsi granül şeklindeki pisliklerini birbirine hafifçe yapıştırarak galeriler içine bırakır C. elephas larvaları ise, daha düzgün bir oyuk meydana getirir ve beyaz renkli, çok ince pislikleri ile oyuk içine doldurur. Sonuçta her iki zararlı larvası da, zarar verdikleri meyvelerin tamamen elden çıkmasına; pazar ve dışsatım değerini kaybetmesine neden olur. Ayrıca larva zararına uğrayan meyvelerin çeşitli fungusların (Aspergillus spp. ve Penicillium spp. gibi) enfeksiyonuna maruz kalması nedeniyle dolaylı zarar da ortaya çıkmaktadır. İzmir ili çevresinde kestane yetiştirilen hemen her yerde, kestane meyvelerinde anılan zararlılar bulunmaktadır.

Kültürel Önlemler

Her iki zararlının da larvaları meyveleri çoğunlukla hasat zamanı terk etmektedir. Ege Bölgesinde çoğunlukla hasat, ekim ayı başında olmakta ve hasat edilen kirpiler gömü (=kozaklama yeri=kuyu) adı verilen yerlere yığılmakta, pazarlanıncaya dek orada kalmaktadır. Bu davranış özelliğine dayanarak saptanan savaşım yöntemlerinden, kültürel önlemler çok önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle başarı oranı yüksek, uygulaması kolay olan bu işlemlere herkesin uyması için özen gösterilmelidir. Bu önlemlerin titizlikle uygulanması halinde ilaçlı mücadele yapılmayabilir. • Kestane işleme evlerinde ve bahçede ayrılan kurtlu meyveler derhal yok edilmelidir. • Kestane işleme evlerinin tabanının beton, duvarlarının iyi sıvanmış olmasına özen gösterilmelidir. Satış için getirilen kestane çuvalları, toprak zemin yerine beton zemin üzerinde bekletilmelidir. • Gömü yerleri,satış için ürün çıktıktan sonraki aylarda; özellikle haziran ayı içinde; sık sık çapalanmalı, çıkan kurtlar yok edilmelidir. • Gömü yerlerinin tabanı ve 10-20 cm yükseklikte çevresi beton yapılmalı, satıştan sonra beton üzerinde toplanan kurtlar yok edilmelidir. • Gömülerde bulunan üründeki kurtların hepsinin toprağa (veya beton gömü zeminine) inmesi için, hasat ile satış arasında en az 1,5-2 ay gibi bir süre bırakılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Gömü zemini beton yapılmamışsa, gömü topraklan hasattan hemen önce çapalanıp düzeltilmeli ve ilaçlanmalıdır. İlaç 1 m2 alana 20 g hesabı ile ve 30 cm toprak derinliğine işleyecek suya karıştırılarak kullanılmalıdır. İlaçlı su, gömü toprağının her yerine eşit olarak dağıtılmalı ve ürün hemen ilaçlı toprağa yığılmalıdır. Bu ilaçlamadan 20-25 gün sonra, gömüdeki yığın nemlendirilirken aynı preparat, aynı miktarda hesaplanarak nemlendirme suyuna karıştırılarak 2. ilaçlama uygulanmalıdır. Gömü çevresinde taş veya beton duvar var ise; ayrıca bu kısımların da ilaçlanması yararlı olur.

İlaçlama Zamanı

Hasattan hemen önce, ürün gömülere yığılmadan gömü toprağı ilaçlanır. Bu ilaçlamadan 20-25 gün sonra gömüdeki yığın nemlendirilirken 2. ilaçlama uygulanmalıdır